Slušajte ovde RRI!

Slušajte Radio Romania International uživo

Rumunski državni jezik Republike Moldavije 17.03.2023

Za pokret nacionalnog preporoda u sadašnjoj Republici Moldaviji rečeno je da je to jedina revolucija u svetu pokrenuta u ime maternjeg jezika. Dana 31. avgusta 1989. godine, u punom sovjetskom režimu, Kišinjevski parlament, koji se pobunio, sa skoro 750 hiljada ljudi, odnosno šestina tadašnjeg stanovništva republike, odlučio je da proglasi rumunski državnim jezikom i da se ćirilicno pismo koje su okupatori nametnuli
nakon aneksije 1940. zameni latiničnim.

Rumunski državni jezik Republike Moldavije 17.03.2023
Rumunski državni jezik Republike Moldavije 17.03.2023

, 17.03.2023, 12:41


Republika Moldavija je proglasila nezavisnost od Moskve 27. avgusta 1991. nakon neuspeha neoboljševičkog puča protiv poslednjeg sovjetskog lidera, reformatora Mihaila Gorbačova. U osnivačkom aktu nove države, Deklaraciji o nezavisnosti, koju su poslanici usvojili i uz klicanje stotina hiljada ljudi okupljenih u centru Kišinjeva, izričito se navodi da je jezik autohtonog i većinskog stanovništva u Republici Moldaviji rumunski.


Međutim, tri godine kasnije, Parlament kojim dominira levica, usvaja ustav koji u članu 13 predviđa da je službeni jezik takozvani moldavski jezik. Poslanici su obnavljali koncept koji nije imao nikakve dodirne tačke sa istorijom ili lingvistikom, već samo sa sovjetskom ideologijom. U skoro pola veka okupacije, jezik je bio glavno oruđe koje su Sovjeti koristili da oblikuju drugačiji narod od rumunskog. Rumunski pisci, sa vrlo malim izuzecima, nisu bili deo nastavng plana i programa u školama, a rumunske knjige i štampa u republici su potpuno odstranjeni.


Za uspešnu karijeru u sovjetskom periodu, gradjani su pre svega morali da znaju ruski jezik. S druge strane, lingvisti, i Rumuni i stranci, uvek su bili kategorični: jezik koji se govori u Republici Moldaviji ima neznatne varijacije od rumunskog
da se čak ne može smatrati dijalektom, poput onih koji se govore na Balkanu:
arumunski, meglenski -rumunski i istrorumunski .


Činjenica, da tokom više od tri decenije nezavisnosti, deo političke klase nastavio je da gaji laž, jer je imao jasnu motivaciju. Sa priznavanjem jezičkog identiteta, tema ponovnog ujedinjenja sa Rumunijom bi postala akutna, a političarima iz Kišinjeva bi drastično pao položaj. U ujedinjenoj Rumuniji, predsednik bi bio najviše ministar, ministri – župani, a zamenici – lokalni odbornici. Tek sa jasnom pobedom predsedničke stranke Akcija i solidarnost (PAS) na parlamentarnim izborima pre dve godine, pojavila se kritična masa u parlamentu koja je mogla da stavi tačku na ovu apsurdnu situaciju.


Uprkos žestokom protivljenju proruske parlamentarne manjine – komunista, socijalista, populista –, prozapadni poslanici stranke Akcija i solidarnost odlučili su da fraza rumunski jezik“ zamene moldavski jezik“ u svim zakonima Republike Moldavije, uključujući Ustav. Zakonom se sprovodi odluka Ustavnog suda Kišinjeva, prema kojoj je rumunski jezik službeni jezik u Republici Moldaviji. Sudije Ustavnog suda su odlučile da Deklaracija o nezavisnosti ima vrednost ustavnog teksta i čini zajedničko telo sa osnovnim zakonom.

Vesti -29.10.2024
Aktuelnosti уторак, 29 октобар 2024

Vesti -29.10.2024

Vlada Rumunije odobrila je početak sa Vladom u Beogradu pregovora o sporazumu za osnivanje i rad kulturnih instituta. Vlada Rumunije odobrila je...

Vesti -29.10.2024
Foto:
Aktuelnosti четвртак, 24 октобар 2024

Rumunija i grejanje u zimskom periodu (24.10.2024)

Ministar energetike Sebastijan Burduža uveravao je stanovništvo da su rumunska skladišta gasa prepuna i da će zemlja moći da prevaziđe zimu...

Rumunija i grejanje u zimskom periodu (24.10.2024)
Deschiderea festivalului de la Sibiu (Foto: fb.com / Astra Film Festival)
Aktuelnosti понедељак, 21 октобар 2024

Jesenji kulturni festivali

Bukurešt i Sibiu domaćini su prestižnih festivala pozorišta i dokumentarnog filma. Pozorište i dokumentarni filmovi dominiraju, u ovom periodu,...

Jesenji kulturni festivali
Eveniment top
Aktuelnosti субота, 19 октобар 2024

Pregled glavnih društveno-političkih dogadjaja nedelje (19.10. 2024)

Lideri zemalja članica Evropske unije okupili su se u četvrtak u Briselu na skupu posvećenom situaciji u Ukrajini, na Srednjem istoku,...

Pregled glavnih društveno-političkih dogadjaja nedelje (19.10. 2024)
Aktuelnosti петак, 18 октобар 2024

Ko se takmiči na parlamentarnim izborima-18.10.2024

Političke partije i formacije – ukupno 21 – predale su liste kandidata za parlamentarne izbore koji će odrediti sastav parlamenta u...

Ko se takmiči na parlamentarnim izborima-18.10.2024
Aktuelnosti субота, 12 октобар 2024

Pregled glavnih društveno-političkih dogdjaja nedelje (12.10.2024)

Centralni izborni biro saopštio je u četvrtak konačan spisak kandidata na predsedničkim izborima u Rumuniji. U izbornoj trci za predsednika...

Pregled glavnih društveno-političkih dogdjaja nedelje (12.10.2024)
Aktuelnosti понедељак, 07 октобар 2024

Godinu dana od napada od 7. oktobra (7.10.2024)

Izrael obeležava godinu dana od napada Hamasa 7. oktobra 2023. godine, najkrvavijeg u istoriji zemlje koji je pokrenuo tekući rat u Pojasu Gaze....

Godinu dana od napada od 7. oktobra (7.10.2024)
Aktuelnosti петак, 04 октобар 2024

RePatriot samit u Bukureštu (04.10.2024)

Predstavnici vlasti su na samitu posvećenom dijaspori, koji je održan u četvrtak u Bukureštu, istakli značaj Rumuna iz dijaspore, pozivajući...

RePatriot samit u Bukureštu (04.10.2024)

партнер

Muzeul Național al Țăranului Român Muzeul Național al Țăranului Român
Liga Studentilor Romani din Strainatate - LSRS Liga Studentilor Romani din Strainatate - LSRS
Modernism | The Leading Romanian Art Magazine Online Modernism | The Leading Romanian Art Magazine Online
Institului European din România Institului European din România
Institutul Francez din România – Bucureşti Institutul Francez din România – Bucureşti
Muzeul Național de Artă al României Muzeul Național de Artă al României
Le petit Journal Le petit Journal
Radio Prague International Radio Prague International
Muzeul Național de Istorie a României Muzeul Național de Istorie a României
ARCUB ARCUB
Radio Canada International Radio Canada International
Muzeul Național al Satului „Dimitrie Gusti” Muzeul Național al Satului „Dimitrie Gusti”
SWI swissinfo.ch SWI swissinfo.ch
UBB Radio ONLINE UBB Radio ONLINE
Strona główna - English Section - polskieradio.pl Strona główna - English Section - polskieradio.pl
creart - Centrul de Creație Artă și Tradiție al Municipiului Bucuresti creart - Centrul de Creație Artă și Tradiție al Municipiului Bucuresti
italradio italradio
Institutul Confucius Institutul Confucius
BUCPRESS - știri din Cernăuți BUCPRESS - știri din Cernăuți

Članstvo

Euranet Plus Euranet Plus
AIB | the trade association for international broadcasters AIB | the trade association for international broadcasters
Digital Radio Mondiale Digital Radio Mondiale
News and current affairs from Germany and around the world News and current affairs from Germany and around the world
Comunità radiotelevisiva italofona Comunità radiotelevisiva italofona

Provajderi

RADIOCOM RADIOCOM
Zeno Media - The Everything Audio Company Zeno Media - The Everything Audio Company