Oradea, grad Art Nuvoa
U severozapadnoj Rumuniji, na samo nekoliko kilometara od granice sa Mađarskom i na relativno jednakoj udaljenosti od Beča, Praga ili Bukurešta, grad Oradea može biti savršena destinacija za gradski odmor/siti brejk. Oradea se nalazi na prvom mestu na rang listi „European Best Destinations“ u kategoriji „Best Art Nouveau Destination in Europe“, a što se tiče rangiranja najboljih destinacija u 2022. godini, grad se nalazi na šestom mestu, nadmašivši London ili Prag.
Daniel Onea, 04.05.2023, 15:49
U severozapadnoj Rumuniji, na samo nekoliko kilometara od granice sa Mađarskom i na relativno jednakoj udaljenosti od Beča, Praga ili Bukurešta, grad Oradea može biti savršena destinacija za gradski odmor/siti brejk. Oradea se nalazi na prvom mestu na rang listi „European Best Destinations“ u kategoriji „Best Art Nouveau Destination in Europe“, a što se tiče rangiranja najboljih destinacija u 2022. godini, grad se nalazi na šestom mestu, nadmašivši London ili Prag.
Bez obzira na veličinu ili raskoš, zgrade u Oradei su se oduvek isticale po svojoj lepoti. Većina ih se nalazi na Trgu Ujedinjenja u centru grada. Ovde će vam sigurno privući pažnju Palata Crni orao, Grko-katolički dvorac, Gradski dvorac i Mesečeva crkva. Od svih njih, Mesečeva crkva se posebno ističe zahvaljujući sistemu koji precizno prikazuje mesečeve faze. Oradea je zapravo svojevremeno predstavljala nulti meridijan. Karte izrađene za Kolumbovo putovanje preko mora i okeana bile su usklađene sa nultom tačkom Oradee. Zatim se meridijan prebacio u Francusku, a potom na Grinič, gde se nalazi i danas.
Za putovanje kroz istoriju i umetnost grada, Kuća Darvas-La Roš je najbolja preporuka. Građevina je poznata kao simbol Oradee, kulturno nasledje Art Nuvou-a i remek-delo geometrijskog secesijskog stila braće Jozefa i Lasla Vaga. Anđela Lupša, izvršna direktorka Fondacije za zaštitu istorijskih spomenika iz Bihora, kaže da su braća arhitekti bili vrlo poznati na početku 20. veka po svemu što su projektovali i izgradili. Posle temeljnog renoviranja u periodu između 2018. i 2020. godine, Kuća Darvaš-La Roš je ponovo otvorena u godini pandemije sa izuzetnim dizajnom. Unutra se nalaze prostorije kojima je vraćena prethodna funkcija i za koje možemo reći da su neobično uređene jer predstavljaju putovanje kroz vreme. To je muzejski prostor koji je uređen frontalno. To znači da posetioci prolaze kroz dnevnu sobu i otkrivaju ukrase ormara te epohe, lepo ukrašenog i izrađenog do najmanjih detalja u stilu epohe. Putovanje se nastavlja do najmanjeg mesta u ormaru, kao što su fioke, gde se može videti specijalno posuđe za određeni jelovnik ili pribor za čaj iz epohe.”
Turistička šetnja kroz ove prostore nastavlja se u salonu za gospodu, gde otkrivamo njihovu strast prema duvanu ili drugim predmetima korišćenim u to doba. Zatim se prelazi u salon za dame. Isto tako, u salonu za dame, nalazimo bočice parfema i druge detalje, koji su se koristili na početku veka da bi se dame istakle u visokom društvu. Govorimo o prostoru koji vas vraća u prošlost i povezuje sa svim društvenim događajima 1910. godine. Kao što je Oradea već bila puna građevina u stilu Art Nuvoa, tako se i društvo usudilo da prikaže i obavlja određene aktivnosti potpuno nove za to doba. Prostor u prizemlju nudi svima koji žele da sprovode muzejske aktivnosti, konferencije i privremene izložbe. Isto tako se koristi i prostor iz podruma, gde se održavaju kreativne radionice. U prizemlju, posetioci kuće su dočekani novom tehnologijom, interaktivnom tablom koja im predstavlja Oradeu i muzej.“
Kao što postoje saloni za gospodu i dame, postoji i posebno mesto u sećanje na Jevreje koji su bili pokupljeni iz ove kuće i poslati u koncentracioni logor Aušvic, nastavlja Anđela Lupša, izvršni direktor Fondacije za zaštitu istorijskih spomenika Bihor. Radi se o spavaćoj sobi koja nije u stilu Art Nuvoa, ali koja je, pripadajući vlasnicima tog vremena, sačuvana u znak sećanja na one koji se više nisu vratili. Govorimo o vlasnicima i akcionarima iz tog vremena, sa izvanrednim finansijskim potencijalom, poput Imrea Darvaša, jevrejskog neologa, koji je želeo da ova kuća bude smeštena na dve ulice i da se sa terase kuće vidi sinagoga koje je bio član.
Poseta ovoj kući već vas nagoni da posetite drugi spomenik, još jedan kulturni biser grada, koji vam preporučuje Oradea Heritage, ime pod kojim smo poznati onlajn. Istovremeno, na prvom spratu kuce Darvaš — La Roš, decu čeka iznenađenje. Mališani mogu videti projekciju mapiranja od deset minuta, putem koje mogu otkriti elemente flore i faune u stilu Art Nuvo-a, kroz priču deteta s početka 20. veka. Kao sto dobro znamo, deca uvek maštaju da putuju preko mora i gora i budu prinčevi i princeze. Upravo to je prikazano u projekciji u trajanju od 10 minuta, obrazovnom materijalu o elementima stila Kuće Darvaš- La Roš iz Oradee.”
Takodje u centru grada mogu se posetiti prelepe zgrade Državnog Pozorišta iz Oradee i Filharmonija. Ovde se tokom vikenda održavaju predstave koje nastavljaju kulturnu tradiciju starog grada. Muzika ostaje, naravno, univerzalna, dok se pozorišne predstave održavaju na rumunskom i mađarskom jeziku. Tako da Oradea, koja se još od 2012. godine nalazi u evropskoj mreži Art Nuvoa, zajedno sa drugim gradovima sa sličnim kulturnim nasleđem, kao što su Beč, Budimpešta i Barselona, ima bogati kulturni program, kaže Marijana Negru, turistički vodič. Od važnijih festivala, spomenula bih Oradea Festifall i Srednjovekovni festival. Jedan od najvećih srednjovekovnih festivala u Evropi, festival u Oradei, po prvi put donosi u Rumuniju evropsko takmičenje srednjovekovnih sportova, potvrđujući uspeh prethodnih izdanja. Tokom tri dana, tvrđava Oradea postaje veličanstveno srednjovekovno naselje, gde ćemo sresti zanatlije, vitezove, vojnike, princeze, vesele menestrele i duvače vatre, u jedinstvenoj atmosferi. Sledi festival Art Nuvo-a Proslavite dan, divite se životu“. Preporučeni period za posetu grada je tokom Festivala. Filmske projekcije, umetnička dela, izložbe, sve je to besplatno ponuđeno posetiocima.“
Mnogi turisti dolaze u Oradeu avionom. Trenutno se na terminalu Međunarodnog aerodroma Oradea obavljaju radovi na proširenju, ali aktivnosti aerodroma nisu poremećene.
