Nova kulturna politika u razdoblju od 1965 godine do 1974 godine.

U zapadnom društvu, 60 godina pojavila se kontrakultura pod dominacijom hipi kulture, kada se umetničko stvaralaštvo udaljilo od starijih modela, a duh nonkonformizma izražavao se u svim oblastima kulture. U komunističkoj Rumuniji u istoj deceniji, postepeno se odustajalo od proletkultizma. Naročito posle 1965 godine kada je Nikolaje Čaušesku preuzeo rukovodstvo Rumunske komunističke partije, politički režim je dozvolio vraćanje nekih kulturnih pravaca iz međunarotnog perioda. Socialistički realizam u književnosti koji je nametnut posle 1948 godine zamenjen je takozvanim socialističkim humanizmom. Istoričar Kristijan Vasile odnosi se u nastavku na ovaj proces:

Monica Chiorpec, 17.04.2015, 18:30

U zapadnom društvu, 60 godina pojavila se kontrakultura pod dominacijom hipi kulture, kada se umetničko stvaralaštvo udaljilo od starijih modela, a duh nonkonformizma izražavao se u svim oblastima kulture. U komunističkoj Rumuniji u istoj deceniji, postepeno se odustajalo od proletkultizma. Naročito posle 1965 godine kada je Nikolaje Čaušesku preuzeo rukovodstvo Rumunske komunističke partije, politički režim je dozvolio vraćanje nekih kulturnih pravaca iz međunarotnog perioda. Socialistički realizam u književnosti koji je nametnut posle 1948 godine zamenjen je takozvanim socialističkim humanizmom. Istoričar Kristijan Vasile odnosi se u nastavku na ovaj proces:

,, Socialistički realizam ili drugim rećima jedinstveni metod stvaralaštva povezan estetički i politički za marksističko-lenjininstičku ideologiju, bio je tesno povezan za Sovjetski Savez u prvom periodu komunizma u Rumuniji, sa internacionalističkom vizijom i snažno prosovjetskom orientacijom. U poslednjem delu vladavine Georgju Deža, i naročito posle 1960-62 godine manje se upotrebljava ovaj izraz socialističkog realizma. Partijski organi, visoka kulturna birokratija na ćelu Ministarstva za kulturu i umetnost nije više insistirala da književnici i ostale kategorije poštuju socialistički realizam. Ovaj pojam nekako ulazi u senku, i taj trend se produbljava u prvim godinama režima Čaušesku. Čaušesku, pošto je imao ovo sovjetsko breme izabrao je da se oslobodi socialističkog realizma, predlažeći u zamenu socialistički humanizam. U prvom razdoblju od 1965 godine do 1968 godine, pa i kasnije do 1971-72 godine, to je otvorilo piscima i umetnicima manevarski prostor. Govorilo se naravno o ogranićenoj liberalizaciji, relaksaciji, realnim olakšavanjem.”<,br>><
>

Proletkulstički ideolozi su bili mišljenja da je potrebna književnost koju da razume svaki čovek, tako da njihova kritika uputstva je dejstvovala više kao cenzura, preuzimajući ulogu nadzora književnog dela da bi ovaj ispoštovao zahteve komunističkog dogmatizma i da kazni udaljavanje od partijske linije. Politički ekscesi epohe i propagandistički stil odražavali su se u svim oblastima stvaralaštva. 60 godine donele su u rumunskoj književnosti sadržajniji pristup. Kristijan Vasile:

,, Tematika je bila raznolikija, i ono što je veoma važno do 1953 godine skoro svaka tema romana je nametnuta. Izvor inspiracije je bio zavod, ili je književnik poslat na poljima ili u nekoj poljoprivrednoj zadruzi. Posle 1965 godine, književnik je imao veću slobodu da izabere temu. Na početku 50’ godina prevodi iz američke književnosti mogli su se brojati na prstima. Posle 1965 godine stvari su se promenile i bila je prava eksplozija prevoda, a dogodila se i promena peizaža. Književna štampa, pa i politička zapadna štampa posle 1965 godine mogla se kupiti i na kioscima u centru Bukurešta. Ranije, ako si posedovao zapadnu štampu mogao si stići na sudu.”<,br>><
.

Takozvana liberalizacija nije bila jedinstvena za sve oblasti kulture. Filozofija je bila oblast koja je u potpunosti služila marksističko-lenjinističkoj ideologiji. I sociologija teško je ponovo otkrivena, jer je ona zabranjena posle 1948 godine, da bi se ponovo otkrila sredinom 60 godina. U istoriografiji, antisovjetski pravac Čaušeska je doneo nacionalistički trend, koji je stavljen u praksi u oblasti muzeografije. Sa drugim detaljima ponovo Kristijan Vasile:

,, Postoji nacionalistička dimenzija koja se pojavila još 1960-62 godine, u doba Gjorgju Deža, koja je imala antisovjetske tonove. Treba reći da je Marks iskorišćen antiruski, protiv Ruskog carstva iz 19 veka i zatim protiv svoje ekspanzionističke politike. Dolazeći od Marksa, osnivaća komunističke utopije, ovi tekstovi su imali autoritet i režim se mogao legitimisati od samog osnivaća, ali sa određenim antisovjetskim tonovima u meri udaljavanja od spoljne politike Kremlja. Čaušesku je preuzeo ovaj pravac i želeo je da ga vidi izražen ne samo u raznim radovima istorije, već i u Nacionalnom muzeju istorije Rumunije. I sam naziv ustanove je imao promene, jer nijedna ustanova posle 1948 godine sa izuzetkom Nacionalnog pozorišta nije imala u nazivu nacionalni. Ni fudbalsko prvenstvo nije više bilo nacionalno, već republikansko, a nacionalna banka postala je Državna banka. Nazivati jedan muzej istorije nacionalnim znaći samo po sebi udaljavanje od Moskve. Ovaj muzej nije osnovan u doba Deža kako je bilo predviđeno, već je to bilo u doba Čaušeska.”<,br>><
>

Počev od 1970 godine Nacionalni muzej istorije Rumunije primio je naziv Muzej istorije Socialističke Republike Rumunije, što je vratilo na sovjetskoj liniji od 50’ godina, jer u odnosima sa Moskvom stvari su bile promenjlive. 6 jula 1971 godine, 17 predloga mera za poboljšanje političko-ideološke aktivnosti, marksističko-lenjinističkog edukovanja članova partije i svih radnih ljudi iz govora Nikolaja Čaušeska, obeležile su početak jedne minirevolucije protiv kulturne autonomije, koja je predvidela ideološko usklađivanje i oblast kulture je ponovo postala propagandistički instrumenat partije.