Nemci sasi i Velika Rumunija
1 decembra 1918 godine rumuni iz Transilvanije proglasili su ujedinjenje sa Kraljevinom Rumunije. Stanje je bilo nejasno u jesen 1918 godine a kraj Prvog svetskog rata je imao kao posledicu da namere i akcije pojedinaca i zajednica budu konfuzne i promenljive. Austro-ugarska je bila u raspadu, a narodi su želeli formiranje nacionalnih država. Manjine iz Transilvanije nisu bile toliko odlučne u tom pravcu, tako da je nemačka manjina trebala da se bori sa sopstvenim predsrasudama. Rezolucija rumuna od 1 decembra 1918 godine bio je trenutak koji je naveo nemce sase da izraze svoj stav. On je izražen 8 januara 1919 godine u Medijašu kada je Centralni komitet sasa kojeg su saćinjavali 138 delegata priznao ujedinjenje Transilvanije sa Rumunijom. Istoričar Vasile Čjobanu iz Instituta sa društvena istraživanja u Sibiu govori u nastavku o deklaraciji sasa od koje je prošlo 100 godina:
Steliu Lambru, 28.01.2019, 16:11
1 decembra 1918 godine rumuni iz Transilvanije proglasili su ujedinjenje sa Kraljevinom Rumunije. Stanje je bilo nejasno u jesen 1918 godine a kraj Prvog svetskog rata je imao kao posledicu da namere i akcije pojedinaca i zajednica budu konfuzne i promenljive. Austro-ugarska je bila u raspadu, a narodi su želeli formiranje nacionalnih država. Manjine iz Transilvanije nisu bile toliko odlučne u tom pravcu, tako da je nemačka manjina trebala da se bori sa sopstvenim predsrasudama. Rezolucija rumuna od 1 decembra 1918 godine bio je trenutak koji je naveo nemce sase da izraze svoj stav. On je izražen 8 januara 1919 godine u Medijašu kada je Centralni komitet sasa kojeg su saćinjavali 138 delegata priznao ujedinjenje Transilvanije sa Rumunijom. Istoričar Vasile Čjobanu iz Instituta sa društvena istraživanja u Sibiu govori u nastavku o deklaraciji sasa od koje je prošlo 100 godina:
,,Sasi iz Transilvanije koji su živeli u selima i gradovima zajedno sa rumunima znali su o pripremi skupa iz Alba Julije i o političkim transformacijama koje su bile u toku. U oktobru 1918 godine kada je počeo raspad Austro-ugarske stav njihovih predstavnika je bio za očuvanje celovitosti mađarske države: Postoje deklaracije u parlamentu u Budimpešti od 23 oktobra 1918 godine poslanika Rudolfa Brandša, zatim jedna odluka Nacionalnog saveta sasa okupljeni u Sibiu 29 oktobra 1918 godine u kojoj ova organizacija se izjašnjava za očuvanje mađarske države. U novembru 1918 godine kada su stvari krenule u korist želje rumuna, predstavnici sasa okupljeni u Sibiu na Nacionalnom savetu sasa , ali i u Budimpešti poslanici sasa stupili su u vezu sa predstavnicima rumuna. U Budimpešti se formirao Centralni nacionalni savet rumuna ćiji je predstavnik bio Joan Erdej i koji je razgovarao sa predstavnicima sasa iz Budimpešte o njihovom stavu prema odluci koju rumuni je sledilo da je usvoje u Alba Juliji. Takođe, Nacionalni savet sasa je razgovarao sa Nacionalnim savetom rumuna iz Sibiua predvođen Andrejom Barsanom i saznao koja je odluka rumuna o ujedinjenju sa Rumunijom. “
Odluka rumuna od 1 decembra 1918 godine je bio odlučujući trenutak kada su sasi razumeli da postoji samo jedna mogućnost, najime da prihvate novu rumunsku državu. Vasile Čjobanu:
,,Jako su nastavljeni razgovori i sa predstavnicima nove mađarske vlade Karolija, sasi su odlučili da imaju jednak pristup i prema mađarima i prema rumunima čekajući prvo da vide koja će biti odluka rumuna. Kada su ustanovili da odluka većine rumunskog življa je jasna posle 1 decembra sasi su odlučili da podrže ujedinjenje Transilvanije sa Rumunijom. Odluka nije lako usvojena i to je razumljivo imajući u vidu da sasi 800 godina nakon što su došli u Transilvaniji na poziv mađarskih kraljeva, bili su deo mađarske države. U tim uslovima bilo je teško za njih da dobrovoljno promene vlast u državi. S druge strane, sasi su imali dosta dobre odnose sa mađarskim vlastima, jer su mađari želeli približavanje sasa da bi formirali važniju političku snagu u Transilvaniji. 1 decembra 1918 u Alba Juliji nisu došli i predstavnici sasa. Bio je tamo samo jedan predstavnik štampe nemaca sasa, jedan advokat koji je napisao 3 decembra 1918 godine nepristrasan i korektan članak o tom događaju kojeg je preuzela celokupna štampa sasa. “
Pitali smo Vasilea Čjobanu ako na skupu sasa u Medijašu nisu bili i drugi stavovi sem onog da se prihvati ujedinjenje Transilvanije sa Rumunijom. Ponovo Vasile Čjobanu:
,, Postojao je jedan predlog, jedna rezolucija koju je izradila jedna grupa sasa o prihvatanju ujedinjenja Transilvanije sa Rumunijom. Postojao je i jedan kontrapredlog kojeg je podržala jedna manja grupa. Postoji zapisnik tog skupa od 8 januara 1919 godine iz kojeg saznajemo o ovom kontrapredlogu. U njemu se tražilo da se čekaju predviđanja mirovne konferencije što se tiće statusa Transilvanija. Nisu postojali najbolji stavovi o stanju u Rumuniji i konkretno to se odnosilo da postojanje velikih imovina i na pobunu seljaka od 1907 godine dakle pre 10 -12 godina. Kontrapredlog je bio da se istraje na dotadašnjem statusu Transilvanije, dakle da ostane deo Mađarske, ali je ona promenjena i njene pristalice negde 4-5 ljudi od ukupno 138 godine su razumeli da njihov predlog nemože biti prihvaćen. Na kraju i oni su ubeđeni, jer je skup želeo da se rezolucija usvoji jednoglasno, i tako je jednoglasno i usvojena ta rezolucija koja je prihvatila ujedinjenje Transilvanije sa Rumunijom bez postavljanja uslova,. U stvarnosti sasi su želeli osiguranja od strane predstavnika rumuna da će imati određena prava u budućoj rumunskoj državi. Oni su i pisali u tekstu rezolucije da se uzdaju u rezoluciju Nacionalnog rumunskog skupa iz Alba Julije u kojoj tačka 3 se odnosi na prava koje će imati nacionalne manjine u budućoj rumunskoj državi. “
Stogodišnjica skupa sasa iz Medijaša je znaćila da je Rumunija imala podršku jedne snažne manjinske zajednice. U tim mutnim vremenima, njihova odluka je mnogo znaćila za rumunsku državu.
