Juliju Hosu
1. decembra 1918., Transilvanija se ujedinila sa Rumunijom i, na taj način, postavljen je temelj Velike Rumunije. Na Nacionalnom skupu u gradu Alba Julija, hiljade rumuna su odobrile ujedinjenje sa Kraljevinom Rumunijom, što je bio plod vizija elita, ali i inferiornih društvenih slojeva. Jedan od predstavnika onih elita bio je i grko-katolički biskup Juliju Hosu, mučenik za veru. Rodjen 1885. godine u županiji Kluž, na zapadu Rumunije, on je studirao teologiju u rimo-katoličkoj gimnaziji, a 1904. počeo je univerzitetske teološke studije u Koledžu De Propaganda Fide u Rimu. 1906. dobio je titulu doktora fiilozofije, a 1910. doktora teologije. Iste 1910. zaredjen je za sveštenika, a izmedju ove godine i 1918., od pre i do kraja Prvog svetskog rata, Juliju Hosu je radio kao arhivar i bibliotekar u biskupiji u Lugožu i bio sekretar njegovog strica biskupa Vasilea Hosua. On se dobrovoljno prijavio za služenje vojnog roka kao vojni sveštenik, imajući čin podpukovinka u austrougarskoj vojsci. 1918., astralne godine za rumune u Erdelju, imenovan je za grko-katoličkog biskupa u rumunskom gradu Gerla. Krajem rata, erdeljski rumuni su odlučili da se ujedine sa Rumunijom, a Juliju Hosu je bio onaj koji je, na predlog Velikog rumunskog nacionalnog saveta, 1. decembra 1918., pred mnoštvom ljudi u Alba Juliji čitao proklamaciju o ujedinjenju Transilvanije sa Kraljevinom Rumunijom. Zajedno sa pravoslavnim episkopom Mironom Kristeom i sa erdeljskim liderima Aleksandrom Vajda- Vojevodom i Vasileom Goldišem, Hosu je došao u Bukurešt sa Deklaracijom o ujedinjenju iz Alba Julije da bi je uručili kralju Rumunije Ferdinandu Prvom.
Steliu Lambru, 03.02.2020, 11:55
1. decembra 1918., Transilvanija se ujedinila sa Rumunijom i, na taj način, postavljen je temelj Velike Rumunije. Na Nacionalnom skupu u gradu Alba Julija, hiljade rumuna su odobrile ujedinjenje sa Kraljevinom Rumunijom, što je bio plod vizija elita, ali i inferiornih društvenih slojeva. Jedan od predstavnika onih elita bio je i grko-katolički biskup Juliju Hosu, mučenik za veru. Rodjen 1885. godine u županiji Kluž, na zapadu Rumunije, on je studirao teologiju u rimo-katoličkoj gimnaziji, a 1904. počeo je univerzitetske teološke studije u Koledžu De Propaganda Fide u Rimu. 1906. dobio je titulu doktora fiilozofije, a 1910. doktora teologije. Iste 1910. zaredjen je za sveštenika, a izmedju ove godine i 1918., od pre i do kraja Prvog svetskog rata, Juliju Hosu je radio kao arhivar i bibliotekar u biskupiji u Lugožu i bio sekretar njegovog strica biskupa Vasilea Hosua. On se dobrovoljno prijavio za služenje vojnog roka kao vojni sveštenik, imajući čin podpukovinka u austrougarskoj vojsci. 1918., astralne godine za rumune u Erdelju, imenovan je za grko-katoličkog biskupa u rumunskom gradu Gerla. Krajem rata, erdeljski rumuni su odlučili da se ujedine sa Rumunijom, a Juliju Hosu je bio onaj koji je, na predlog Velikog rumunskog nacionalnog saveta, 1. decembra 1918., pred mnoštvom ljudi u Alba Juliji čitao proklamaciju o ujedinjenju Transilvanije sa Kraljevinom Rumunijom. Zajedno sa pravoslavnim episkopom Mironom Kristeom i sa erdeljskim liderima Aleksandrom Vajda- Vojevodom i Vasileom Goldišem, Hosu je došao u Bukurešt sa Deklaracijom o ujedinjenju iz Alba Julije da bi je uručili kralju Rumunije Ferdinandu Prvom.
U usmenom arhivu Rumunskog radija nalazi se audio dokument od velike važnosti o duhovnom stanju one godine. Reč je o izjavi grko-katoličkog biskupa Julijua Hosua koji govori o političkim, ekonomskim, socijalnim i gradjanskim težnjama tadašnjih rumuna. Snimak je tajno realizovan 1969., godinu dana pre smrti ovog velikana rumunskog naroda i grko-katoličke crkve: ”Braćo! Ovaj je veliki trenutak, kada svemoćni Bog glasom svog vernog naroda izgovara Svoje viševekovono pravo. Danas, našom odlukom ostvaruje se Velika Rumunija, jedna i nepodeljiva, a svi srećni rumuni iz ovih područja kažemo: zauvek se ujedinimo sa maticom zemljom Rumunijom! Nacionalni skup svih rumuna iz Transilvanije, Banata i Zemlje Madjarske, okupljen u Alba Juiji 1. decembra 1918. godine, proglašava ujedinjenje rumuna i svih teritorija na kojima oni su nastanjeni sa Rumunijom. Nacionalni skup proglašava i nepovredivo pravo rumunskog naroda na ceo Banat koji se širi izmedju reka Moriš, Tisa i Dunav. Nacionalni Skup obezbedjuje pomenutim teritorijama pivremenu autonomiju do zasedanja narodne skupštine, i to na bazi univerzalnog glasanja. U vezi toga, kao fundamentalne principe u osnivanju nove rumunske države, Nacionalni Skup proglašava sledeće: potpunu nacionalnu slobodu za sve narode koji ovde žive zajedno sa nama, svaki narod će imati obrazovanje, upravu i sud na sopstvenom jeziku, u kojima će raditi njegovi pripadnici. Svaki narod će imati pravo da bude predstavljen u zakonodavnim i rukovodecim telima, proporcionalno sa brojem njegovih članova. Ista prava i potpunu autonomnu slobodu će biti za sve veroispovesti u državi; savršeno ostvarenje čisto demokratskog režima u svim zonama javnog života, javno, direktno, jednako i tajno glasanje po opštinama, proporcionalno za predstavnike oba pola starije od 21. godine, za izbor načelnika opština, županija ili predstavnika u parlamentu; potpuna sloboda štampe, pridruživanja i sastajanja, slobodna propaganda svih ljudskih razmišljanja, radikalna agrarna politika će se učiniti upisom svih imovina, pretežno onih velikih. Omogućiće se seljacima da imaju imovinu najmanje koliko mogu da rade zajedno sa porodicom. Vodeći princip ove agrane politike ima za cilj društveno izravnjavanje, kao i jačanje proizvodnje. Industrijskim radnicima obezbedjuju se ista prava i koristi koji su na snazi u najrazvijenijim industrijalizovanim državama na Zapadu.”
Biskup Juliju Hosu je u Velikoj Rumuniji bio senator te je često održao govore protiv revizionizma. A kada je Madjarska pripojila Severnu Transilvaniju, u avgustu 1940. godine, Hosu je ostao u gradu Kluž, koji je bio pod madjarskom kontrolom, da bi bio pored vernike. Ustoličenje komunističkog režima 6. marta 1945. godine bio je trenutak početka uništenja rumunske demokratije. Juliju Hosu je pritvoren 1948., a posle ukidanja grko-katoličke crkve, imao je prisilno prebivalište u manastiru Kaldarušani, na severo-istoku Bukurešta. Pošto je odbio da predje u pravoslavlje, 1950. godine poslat je u zatvor u gradu Siget, na severo-zapadu Rumunije. Bio je oslobodjen 1956. te je ponovo imao prisilno prebivalište u Kaldarušaniju, gde je preminuo 1970. Godinu dana pre njegove smrti, Papa Pavle četvrti imenovao je Julijua Hosua kardinala, a 2019. Papa Franjo je beatifikovao Julijua Hosua i još šestoricu grko-katoličkih sveštenika.
