Livnica crkvenih zvona (11.04.2017)
Od ukupno četiri rumunskih livnica crkvenih zvona jedna se nalazi pored grada Ramniku Valča i izvozi svoje proizvode širom Evrope, Azije i Južne Amerike. Takodje, veoma cenjena je i livnica iz Maramureša. Radu Blotor je postavio osnove ovog posla pre 15 godina. Iako je studirao muzičku umetnost, voleo je da radi sa tečnim metalima i lako može da napravi razliku izmedju melodičnog i nemelodićnog zvuka. Školovao se u Rusiji u najvećoj ruskoj livnici, kasnije u Holandiji i Nemačkoj, gde se nalazi najstarija livnica crkvenih zvona u Evropi. Već cele decenije lije crkvena zvona za večinu rumunskih crkava, zvona koja se čuju u manastirima Putna, Kotročeni, Černika, Katedrali Mioveni, u Mitropoliji grada Jaši i mnogim drugim crkvama:,, Kombinovao sam rusku tehnologiju sa zapadnoevropskom i uspeo da dobijem rumunski pravoslavni zvuk, koji se razlikuje odtužnog ruskog i visokog i hladnog zapadnoevropskog. Zvuk zvona čuje se sada ne samo u stotinak rumunskih crkava već i u inostranstvu. Treba neprestano učiti, jer nikada nećemo stići u završnu etapu, nikada nećemo moći da kažemo da smo napravili savršeno zvono. I nemački stručnjaci posle 500 godina i dalje studiraju zvuk zvona.’’
România Internațional, 11.04.2017, 09:09
Od ukupno četiri rumunskih livnica crkvenih zvona jedna se nalazi pored grada Ramniku Valča i izvozi svoje proizvode širom Evrope, Azije i Južne Amerike. Takodje, veoma cenjena je i livnica iz Maramureša. Radu Blotor je postavio osnove ovog posla pre 15 godina. Iako je studirao muzičku umetnost, voleo je da radi sa tečnim metalima i lako može da napravi razliku izmedju melodičnog i nemelodićnog zvuka. Školovao se u Rusiji u najvećoj ruskoj livnici, kasnije u Holandiji i Nemačkoj, gde se nalazi najstarija livnica crkvenih zvona u Evropi. Već cele decenije lije crkvena zvona za večinu rumunskih crkava, zvona koja se čuju u manastirima Putna, Kotročeni, Černika, Katedrali Mioveni, u Mitropoliji grada Jaši i mnogim drugim crkvama:,, Kombinovao sam rusku tehnologiju sa zapadnoevropskom i uspeo da dobijem rumunski pravoslavni zvuk, koji se razlikuje odtužnog ruskog i visokog i hladnog zapadnoevropskog. Zvuk zvona čuje se sada ne samo u stotinak rumunskih crkava već i u inostranstvu. Treba neprestano učiti, jer nikada nećemo stići u završnu etapu, nikada nećemo moći da kažemo da smo napravili savršeno zvono. I nemački stručnjaci posle 500 godina i dalje studiraju zvuk zvona.’’
Već nekoliko godina mesto klasičnog zvona zamenjuju nove tehnologije. Ova mogu da zvuče kombinovano i u željeno vreme. Sve programiraju i instaliraju proizvodjači zvona. Radu Blotor kaže: ,,U crkvi Predsednistva Rumunije, u Kotroceniju, imamo zvono teško 1116 kg sa automatizacijom, kojim se upravlja iz satelita i radi automatski u narednih 50 godina. Montirao sam i jedan sat koji se svake noći u 12 sati aktualizira, jer je preko satelita povezan sa atomskim satom iz Frankfurta. 50 godina ne treba podešavati ovaj sat. Kazaljke se automatski podešavaju kada počinje zimsko i letnje vreme. Ovaj sistem je veoma tačan. U poslednje vreme automatizacija osvaja i seoska naselje u kojima nema zvonara.’’
Više zvona mogu zajedno otpevati crkvenu pesmu. Kada zvona imaju više od 10 000 kilograma zvuk je veličanstven i zvono snaznim vibracijama moze da rastera gradonosne oblake. U Livnici crkvenih zvona u Baja Mare ljudi često kod nas svraćaju osobe zainteresovane za nabavljanje zvona koja vibracijama rasteraju gradonosne oblake . Napravili smo set od tri zvona, najteži ima 700 kg i instalisali smo ih sa automatizacijom, daljinskim upravljanjem mobilnim telefonom i posle 5 godina grad nije više uništavao vinograde. Instalisali smo i set od tri crkvena zvona u naselju Nimaješti u zupaniji Bihor, ali bez sistema automatizacije jer su imali zvonara, Kada smo instalisali zvona padala je jaka kiša,svi smo pokisli, ali kada smo proverili kako rade, nebo se razvedrilo. Ova crkvena zvona imaju veoma jaku i dugu rezonanciju.’’
U Livnici u gradu Baja Mare proizvode se 500 zvona. Ali se ne mogu izlivati sa zeljenim tonalitetom i zato se šalju u Holandiju gde se zvona proizvode od 1872. godine. Vlasnik livnice želi da nabavi opremu, iako je ova veoma skupa:,, Zarada iznosi od 3 do 8 procenata. Rad sa veoma kvalitetnim materijalima iz uvoza nije jeftin. Rumunija ne proizvodi vise nista. Bronz je iz Nemačke, pesak iz Bugarske, boje iz Nemačke i vosak iz Holandije. Ručni rad je skup jer je svaki deo jedinstven, ne prave se serijski proizvodi, potrebna je velika pažnja jer mala greška vodi neminovno ka škartu. Treba imati radnike koji vole ovaj posao. Pravoslavni sveštenici treba da shavate da kupuju muzički instrument koji pozva ljude u crkvu, zvono je Božiji glas.’’
Livnica u gradu Baja Mare proizvodi crkvena zvona do težine od 35 tona.
