Negativni rekordi među penzionerima

Prema podacima Ministarstva za rad, krajem juna broj rumunskih penzionera bio je manji za preko 61.000 ljudi u odnosu na prvu polovinu 2020. godine. U poređenju sa istim periodom iz 2019. godine, cifra je dva puta veća, što predstavlja najveći pad broja penzionera od 2013. godine do danas. Pošto još uvek prolazimo kroz pandemiju Kovida-19, smrt je prva pomisao o uzrocima ovih izlaska iz sistema, kako se ovo naziva hladnim jezikom birokratije, što potvrđuje i ekonomski analitičar Katalin Ginararu: Izlasci iz sistema su ili prirodni ili zbog toga što više nisu ispunjeni zakonski uslovi. Posebno mislim na invalidske ili bolničke penzije, kako se još kolokvijalno zovu. U ovom slučaju penzija nije trajna, odnosno lice koje je privremeno nesposobno za rad zbog nesreće ili bolesti nije zauvek u penziji. Pregledi su redovni i osobu treba redovno proveravati. Pravna je obaveza pojavljivanja na ove preglede. Ako se utvrdi da uslovi više nisu ispunjeni i da je osoba sposobna za rad, onda se napušta penzioni sistem. Dakle, postoji i ovaj način“.

Christine Leșcu, 17.11.2021, 15:47

Prema podacima Ministarstva za rad, krajem juna broj rumunskih penzionera bio je manji za preko 61.000 ljudi u odnosu na prvu polovinu 2020. godine. U poređenju sa istim periodom iz 2019. godine, cifra je dva puta veća, što predstavlja najveći pad broja penzionera od 2013. godine do danas. Pošto još uvek prolazimo kroz pandemiju Kovida-19, smrt je prva pomisao o uzrocima ovih izlaska iz sistema, kako se ovo naziva hladnim jezikom birokratije, što potvrđuje i ekonomski analitičar Katalin Ginararu: Izlasci iz sistema su ili prirodni ili zbog toga što više nisu ispunjeni zakonski uslovi. Posebno mislim na invalidske ili bolničke penzije, kako se još kolokvijalno zovu. U ovom slučaju penzija nije trajna, odnosno lice koje je privremeno nesposobno za rad zbog nesreće ili bolesti nije zauvek u penziji. Pregledi su redovni i osobu treba redovno proveravati. Pravna je obaveza pojavljivanja na ove preglede. Ako se utvrdi da uslovi više nisu ispunjeni i da je osoba sposobna za rad, onda se napušta penzioni sistem. Dakle, postoji i ovaj način“.

VIRGULA

Ako pogledamo, međutim, kompletnu sliku penzionog sistema, vidimo i smanjenje broja ulaska u sistem, odnosno smanjenje stope penzionisanja poslednjih godina. O uzrocima ove situacije govori nam ekonomski analitičar Katalin Ginararu: Postoji, da tako kažemo, situacioni uzrok, ali broj penzionera opada već duže vreme, još od prve decenije ovog veka, jer je došlo do nekih strukturnih promena. Pre svega, počeli su da se pojavljuju efekti zakona 19 i 263, koji se oba odnose na povećanje standardne starosne granice za odlazak u penziju od 2015. godine. Dakle, za muškarce je reč o uzrastu od 65 godina, a za žene se povećava, prema odredbama Zakona 260, na 63 godine do 2030. godine. Takođe, kao što znate, prema presudi Ustavnog suda, žene mogu da izaberu da ostanu u radnom odnosu do 65. godine kako bi ostvarile ravnopravnost sa muškarcima, fakultativno. Dakle, došlo je do povećanja starosne granice za odlazak u penziju, što znači da muškarci i žene provode više vremena na tržištu rada. Pored toga, pooštreni su uslovi za odlazak u invalidsku penziju. Prema situacionom faktoru vezanog za pandemiju koji dovodi do prekomernog mortaliteta među starijima, postoje strukturni uzroci vezani za reformu javnog penzijskog sistema koja je stupila na snagu u ovom periodu“.

Pogođena demografskom krizom koja je u razvitku, kao i mnoge druge zemlje, Rumunija ima, međutim, neuravnotežen odnos između broja penzionera i broja zaposlenih. Stoga, na prvi pogled, smanjenje broja penzionera može delovati kao dobra vest. Katalin Ginararu: Odnos između aktivnih i neaktivnih ljudi ili penzionera nije baš povoljan u Rumuniji. Činjenica da broj penzionera je u blagom opadanju, međutim, ohrabruje, da tako kažem. Imamo problem sa održivošću ovog penzionog sistema, ali sledeće je veoma važno: ovaj trend neće dugo trajati, jer se polako približavanom horizontu 2030., a zatim i 2032. godine. Pogotovo 2032. godine počinje prelazak brojnih generacija u penziju. Reč je osobama rođenim krajem ’60tih godina, takozvanim dekretima“, jer će oni tad dostići standardnu starosnu granicu za odlazak u penziju, oko 2032. godine. Tada ćemo imati veliki broj penzionera, ako se zadrže uslovi vezani za standardnu starosnu granicu“.

Zato se u poslednje vreme ponovo govori o izmeni zakona u smislu produženja staža doprinosa, dakle implicitno povećanje starosne granice za odlazak u penziju. Međutim, ideja o postepenom podizanju starosne granice za odlazak u penziju na oko 70 godina nailazi na prilično jak otpor stanovništva. Kako ekonomski analitičar Katalin Ginararu vidi situaciju? Ova ideja nije naišla na dobar prijem ni u drugim državama ni kod nas. Razumljivo je da podizanje starosne granice podrazumeva povećanje staža doprinosa do 40 godina rada. To je veoma dug period u uslovima u kojima prilike na rumunskom tržištu rada nisu najpovoljnije. Naravno, mnogi se pitaju da li će uspeti da završe period doprinosa. Zato u sadašnjem zakonu, ali i u nacrtu budućeg zakona postoji mogućnost otkupa staža doprinosa. Istina je da se i stav može promeniti tokom vremena. Vrlo je moguće da ove velike generacije, rođene ’60tih i ’70tih godina, razmišljaju drugačije od prethodnih generacija, jer su došle na tržište rada i obavljale delatnost u uslovima slobodnog tržišta“.

Za sada je, međutim, teško predvideti kakva će biti opcija i ponašanje generacija dekreta koje su stigle na prag penzionisanja. Ostaje da se vidi i kakve će zakonske promene biti usvojene i kako će one uticati na mišljenje ljudi o penzijama.