Premisili a unlui an nielectoralu
Ași s-feaţi ca 2024 s’hibă un an electoral tru lumea tută. Aşi să stihisi, că ma s’eara zborlu ti vără mindueari mistico internațională dialihea nu vrea s’aprăftăsească. S’lugurseaşti că ma multu di gimitati ditu populația lumillei eara grită la vot, vără turlie ică altă turlie.
Tașcu Lala, 18.01.2025, 19:24
Punctul maximu di atracție fură prezidențialili ditu Rusia și aţeali ditu SUA. Dialihea, nu ari niţi vără uiduseari anamisa di eali, niţi barimu ca prinţipiu elementar a alidzerloru. Alidzerli prezidințiali ditu Rusia avea amintătorlu buiusitu cunuscut di totna, nu adusiră niţi ună emoţie și niti ună hăbari ma sinfirisită, ti atea tricură niacăţati tu isapi, ascăpară menga publică.
Alliumtrea, tru SUA, tuti suntu inediti. Unu di candidaț, prezidentu tru exercițiu, s-trapsi ditu antriţearea prezidențială, tră nominalizarea adjunctului a lui, viţe-președentulu. Tru SUA, viţe-prezidentu easti unã mlleari, unã insã di arasa lae, hile di emigranțã oamiñi di știință, ea aleapsi dreptul și politica. Ama nu amintã alidzerli, aşi că fu aleptu-diznãu aleptu fostul prezidentu Donald Trump, după unã hopã di un mandat. Ama nu el easti protlu prezidentu ali SUA cari yini diznãu după aestă hopã ama Grover Cleveland, aleptu diznãu tru 1892.
Tru Rusia, lucãrli agiumsirã cama aplo. Alãsatu tru loclu al Elținu, tru dzuua ditu soni a anlui 1999, Putin fu aleptu tru 2000 și diznãu aleptu tru 2004. Bruma di democrație di atumţea spuni că un prezidentu rus nu poati s’aibã ma multu di dauă mandati. Modelu eara loat ditu lumea democratică maş că originalitatea arusă tru mimarea democrațiillei hipsi zborlu ”consecutivi”, aţea ţi ãlu feaţi pi nãulu ”țar” s’treacă un mandat pi loclu di prim-ministru, prezidentu agiungãndalui unã marionetă.
Di la turnarea ditu 2012 s-ari faptã ca vãrã mãsturlãki constituția ali Rusie până cându mandatlu agiumsi di 6 ani, și Putin numata s’minã di la Kremlin. Iarapoi aliddzerli prezidențiale ditu Rusia, cum aţeali ditu marţu 2024, s’hibã ma pțãnu di simasie ca unã ñIcãzancã dari-loari di pãhã la bomboanili cu ciocolată.
Tră România, 2024 fu un an electoralu mplinu. Dimi agiumsirã pi vade și mandatili di patru ani a alepţãloru locali icã a parlamentarlor, și aţeali di ţinţi añi a europarlamentarlor și prezidentului. Pi şcurtu, easti zborlu di alidzeri la tuti aţeali patru liveluri: local, național, prezidențialu și european. Guvernul di București apufusi ca localili și europeanile s’hibã deadunu, să s’dizvãrteascã deadunu tru dzuua ufiţialã tră europarlamentari, 9 di cirişaru. Tru kirolu anda parlamentarlli dusirã Strasbourg, primarlli și consilierlli locali aștiptarã până ti di toamnă tra s’prilleaborgili.
Tut ti di toamnă fu apufusitu și un program tru trei hopi, ncruţilleatu, tră alidzerli armasi, parlamentarili și prezidențialili. Tru kirolu anda deputațlli și senatorlli ali Românie furã votaț tamamu tru 1 di Andreu, ti Dzuua Națională ali Românie, prezidințialele eara programati cu unã stămână ninti, tru 24 di brumaru, și unã stămână ma amãnatu, doilu tur, tru 8 di andreu. Eara programate di itia că primul tur a prezidințialelor deadi tutu proţeslu pisti cap.
După protlu vot, pi protlu loc și calificat tru doilu turu fu un candidat cunuscut maş di un şingiru internaționalu di socializari cari ţãni di unu partid comunist, nai ma marli ditu lumi. Acã avu hãiri, tru aestu mediu, un tsunami di mesaji electorale, candidatlu declarã a autoritățlor fiscale ditu România că nu hãrgiui ici ţiva tră campania electorală. Pãnu tru soni, aţelli cu ndrept, nkisindalui di la informațiili avansati di serviţiili di contrainformații, apufusirã s’anuleeadzã doilu tur a prezidințialelor, programat tră 8 di andreu. Naua dată a alidzerloru prezidințiali ditu România nu fu dimãndatã ama sigura ţãni di proţlli patru meşi ditu aestu an.
Ase, 2024 numata fu anlu a tutulor alidzerloru ama alãsã ţiva și tră 2025, an cari sã spuni cã nu ari heavra electoralã. Până tru soni, di la alepţãlli locali, la aţelli naționali și europeañi, tută lumea easti la loclu di lucru. Acã ari borgi ñicurati, ipotisea di prezidentu ali Românie nu easti abandonată, hiinda exercitată ma largu, după bitisearea a aţiloru dauă mandati, di cătrã prezidentulu tru exercițiu.
Tru alanti locuri a lumillei, icã barimu tru SUA și Rusia, prezidențialele s-bitisirã, Putin niţi barimu nu dipusi ditu scamnu, tru kirolu anda prezidentulu Trump va s’hibã bãgatu pi ipotisi tru 20 di yinaru. Tru Europa, s’duţi ma largu polimlu a liderlui rus, alepetu si paralaeptu, contra ali Ucrainã, iarapoi zñiili a polimlui propagandistic pi cari îlu duţi cu democrațiile europeani ahurhescu si s’dukeascã tut ma destabilizatoru.
Autoru: Marius Tiţa
Armănipsearea: Taşcu Lala
