Ma mărli evenimenti a stâmânâllei ți tricu 08.09-14.09.2024
Unu nău anu di sculie tu Românie / România ș-polimlu ditu Ucrainâ / Chiro electoralu tu Românie / Andamusea a teatriloru naționali di Chișinău / A sportivloru olimpiț ș-paralimpiț româñi di Paris, lâ bâgă nișeñi prezidentul Iohannis
Tașcu Lala, 15.09.2024, 10:47
Unu nău anu di sculie tu Românie
Sculiili lipseaști s-hibâ unu locu dipu siyuru ti elevi, cadri didactiți ș-alanțâ oamiñi ditu personallu ditu anviţâmintu – dzâsi, luni, prezidentul Klaus Iohannis, ți lo parti la țeremonia di dișcllideari a unlui nău anu di sculie di la unu colegiu di Bucureşti. Prezidentul vini la evenimentu deadunu cu ministrul ali Educaţie, Ligia Deca, și cundille că unlu ditu scupadzlli di prota thesi a proiectului „România Educatâ/Prâxitâˮ, proiectu ți fu bâgatu tu nomurli ali educaţie/praxi ditu 2023, fu ta s-adarâ unu mediu scularu ş-universitar ți s-agiutâ nu maș la criștearea educaţionalâ, ama ş-unu spaţiu iu tuț ațelli ți llia parti s-ducheascâ afiriț, viglleaț ș-tiñisiț.
Vârâ trei miliuni di prisculari ş-elevi româñi ahurhirâ, luni, unu nău anu di sculie. Chivernisea tâxeaști că anlu di sculie 2024-2025 va s-hibâ ațelu ditu soni cându elevlli s-ducu la sculie di trei ori. Tora, ari nica 19 ahtări adârâminti Bucureşti ş-giudeţlu Ilfov (ninga București). Uidisitu cu spusa a Ministerlui ali Educaţie, tu ahurhita a anlui scularu, 800 di sculii ditu ațeali cama di 6000 di adârâminti sculari ditu Românie suntu bâgati tu alti locări di furnii di modernizari i mirimeti.
România și polimlu di Ucraina
Şeflu a statlui românu, Klaus Iohannis, adunâ tu dzuua di 19 di yizmâciuni, Bucureşti, şedinţa a Consiliului Supremu di Apârari a Vâsililei – deadi tu șteari, gioi, Administraţia Prezidenţialâ. Tu programa ali şedinţâ suntu bâgati și subiecti ti ceamauna ditu Ucraina dupâ aputursearea a llei, paranomu, faptâ di Arusia ş-cumu agudeaști aestu lucru România, ama ș-hâirli ți poati s-li veadâ vâsilia a noastâ tu aestu nău contextu geopolitic ti anvârtușarea a Parteneriatlui Strateghicu cu Ripublica Moldova (sovieticâ ma ninti, majoritar românofonâ). Ti lucurlu aestu, easti adusâ aminti „asiguripsearea a anchisearillei pi calea evropeanâ” a statlui viținu. Membrii CSAT va sâ zburascâ ș-ti Planlu Naţional di Bâgari tu Practico a Pactului Țivil tu dumenea a Politicâllei di Securitati ş-Apârari Deadunu, ama și di Planlu ta s-âlli si da ali Ascheri româneascâ tutu ți ari ananghi tu chirolu 2025 – 2034.
Tut gioi, ministrul ali Apârari Naţionalâ, Angel Tîlvăr, dzâsi, tu unâ moabeti telifonicâ cu omologlu a lui ucrainean, Rustem Umerov, că Amarea Lai nu mata easti unu spaţiu a lucurlui deadunu, ama unu teatru di polimu, dupâ acţiunli di preșcăville ali Federaţie Aruseascâ. Uidisitu cu spusa a MApN, ministrul român dzâsi nica unâ oarâ mesajlu sertu di câtiyurseari a atacurlor fârâ canâ furnie ş-contra a nomlur di ndriptati internaţionalâ adrati di Federaţia Aruseascâ contra ali infrastructurâ portuarâ țivilâ ali Ucrainâ di la Dunâ, aproapea di sinurlu cu România. Rustem Umerov pitricu unu mesaj di hâristuseari ti apofasea ali Românie ta s-âlli da pișchesi/hari ali Ucrainâ unu sistemu di apârari aerianâ Patriot. Tutnâoarâ, hâristusi ti andruaprea a vâsilillei a lui nica ditu prota dzuuâ di-anda anchisi polimlu arusescu di preșcăville, tu planu umanitar, diplomatic, di andrupari a exporturlor di yiptu, ama ș-tu alti dumenii di simasie.
Chiro electoralu tu Românie
Chirolu electoralu ti alidzerli prezidenţiali ditu Românie ahurhi gioi, unâ oarâ cu adrarea a Biroului Electoral Țentral, uidisitu cu calendarlu aprucheatu di Chivernisea di Bucureşti. Membrilli BEC furâ numâsiț pritu trâdzearea a șcurticâllei. Pânâ di 5 di sumedru, nai ma amânatu, va s-hibâ spusi candidaturli, iara tu 25 di sumedru va s-ahurheascâ campania electoralâ. Țetățeñilli româñi cu adresa tu xeani potu sâ-și bagâ psiflu pritu corespondenţâ, iara vadelu easti 24 di yizmâciuni. Protlu tur a alidzerloru ti cama analta ipothisi tu cratlu românescu va s-facâ tu dzuua di 24 di brumaru, iara doilu, tu 8 di andreu. Tutnâoarâ, româñilli va s-ducâ la urni tu 1 di andreu, di Dzuua Naţionalâ, ti alidzerli ghenerali, ta s-hibâ alepțâ reprezentanţâlli tu Parlamentul di Bucureşti.
Andamusea a teatriloru naționali di Chișinău
16 teatri naţionali ditu Românie ş-ditu Ripublica Moldova s-adunarâ, ahurhindalui di marțâ pânâ tu 22 di yizmâciuni, Chişinău, iu s-fați IX-a ediţie a „Andamusillei a teatriloru naţionali româneşțâ”. Tu aestu chiro, publiclu ditu capitala ali Republicâ Moldova ari parti di 46 di evenimenti culturali, spectacoli tu salâ ş-tu aeru libiru, optu audiţii di spectacoli radiofoniți şi şasi premieri. S-facu ş-lansări di carti, andamusi cu oamiñi di culturâ ş-personalităț ditu lumea a teatrului. Numa mari a evenimentului di Chişinău easti „Ligâturi Evropeani” şi s-hârseaști di andruparea a prezidențâloru ali Românie şi Ripublica Moldova, Klaus Iohannis și Maia Sandu. Oaspili di tiñie a festivallui easti Teatrul Naţional Dramatic „Ivan Franko” di Kiev.
A sportivloru olimpiț ș-paralimpiț româñi di Paris, lâ bâgă nișeñi prezidentul Iohannis
Prezidentul ali Românie, Klaus Iohannis, dzâsi, ñiercuri, la țeremonia di dari a nișeñiloru a sportivilor ți s-aspusirâ multu irbapi la Agiocurli Olimpiți ş-Paralimpiți di Paris, că easti di simasie sâ-și aflâ sportul „loclu ți-lli si cadiˮ tu toplu a lucârloru di prota thesi tu vâsilie. Şeflu a statlui cundille că nișeñilli ți li loarâ sportivilli româñi ti anami, Paris, suntu „simbollu a anyearillei a sportului românescuˮ. La Agiocurli Olimpiți ș-Paralimpiți, România lo acutotalui patru nișeñi di malmâ, patru di asimi ş-trei di bâcâri.
La Agiocurli Paralimpiți, nișanea di malmâ fu loatâ la judo, iara bâcârea la para tenis di measâ, la simplu feminin. La Olimpiț, nișanea di malmâ România u lo la anot pritu David Popovici, la proba di 200 m liber, la canotaj-dublu vâsli ș-la proba di canotaj optu rami cu cârmaci. Asimea u lo la halteri, la canotaj – dublu vâsli ș-canotaj – dublu rami. Bâcârea u amintă la anot ș-la gimnasticâ artisticâ – sol.
Autor: Leyla Chemail
Apriduțearea: Aurica Piha
