România la ea acasă: Pirmituseri cu dzani

Sum numa “Yislu dit părpodz nviţămu cum potu cilimeanili să-şi evalueadă dzuua ma ghini, să u facă cama bună hairlatică, ama şi s-empatizeadă cu părinţăli ti să-li ntreabă ş-pi eli ţi notă vrea s-da a dzuuălei pritu cari trecu. Iara numa “Vimtul ci

Ana-Maria Cononovici, 30.12.2019, 07:37

Sum numa “Yislu dit părpodz” nviţămu cum potu cilimean’il’i să-şi evalueadă dzuua ma ghini, să u facă cama bună hairlatică, ama şi s-empatizeadă cu părinţăl’i ti să-l’i ntreabă ş-pi el’i ţi notă vrea s-da a dzuuăl’ei pritu cari trecu. Iara numa “Vimtul ciudiosu” ascundi pirmitusearea a pul’ilui di vimtu cari cilăstiseaşti s-dizvărtească ţi ngrăpseaşti un cilimeanu ţi easi cu minduearli la biroulu alui, tra s-află neise importanţa a harauuăl’ei ti cathi un die noi cu lumea interioară. Vahi va vă spuneţ că năstricutu di multu ilikia a pirmituserilor. I minduiţ vahi că nu pistipsiţ tru dzani. Nica şi aşi, atea ţi va vă pirmitusimu ază, vă va căndăsească că dzanile băneadză, ma s-voru, că fac fapti buni şi că spun pirmituseri. Suntu Dzăna Lunia și Dzăna Azaleea, ghidili tru aventura ţi u reprezintă “şcoala di dzani”.

Feaţimu moeabeti cu Georgeta Poiana, alias dzăna Lunia, iara ea nă spusi…,dealihea, unăpirmituseari. Pirmitusearea a aiştei idei: ”Şcoala di dzăni s-amintă cu vrearea tra s-ndreagă pirmituseri tra cilimean’i, ama niscănti pirmituseri sănătoase, cu vrearea ti bană şi tinie andicra di ţi easti anvărliga, tra aţea că avum miraki di ună alternativă la pirmituserile clasice, cari includ persoanje negative nica şi preşcavi. Nu lugursimu că easti ananghi s-implantăm a cilimean’ilor frica di la naima n’ica ilikie. Himu simfun’i cu pirmituserile tradiţionale româneşti şi ştim că eale spun niscănti averuri nica şi iniţieri, ama lugursimu că nu easti ananghi s-lă li arcămu pi zverca a cilimean’ilor dit crehta ilikie. Aşii că vrum niscănti pirmituseri cari s-aibă la thimel’iu alti valori, ma corecte, dit punctul a nostru di videală, la aesti ilikii şi tin’ie andicra di fise, tra oamin’i, tra lucarli di anvărliga.”

Şi aşi, dzăna Lunia şi dzăna Azaleea s-adnară ti un proiect, căftânda idei di educari, prota, a cilimean’ilor a lor, tra sa-l’i căndăsească, ti exemplu, s-nu mata arupă lilici, aşi cum ş-dusi ninti pirmitusearea dzana Lunia: “Nă minduim dit ţi pirmituseri să spunem noi dinăpoia ali idei aestea şi atumţea lă exighisimu că ari ună dzână cari ari ngătanu di atea lilici şi easti n’ică şi ari multi hromi şi ţăine aumbrele plăntuţăl’ei cându da ploaie şi un ngăldaşti cându easti arcoari şi că practic aţea dzână nu va s-hibă ahătu hărsită cara noi va l’i-arupem lilicea. Şi exemplul aestua avu hăiri, nai puţăn tra cilimean’l’i a noştri şi atumţea dzana Azaleea mi căndăsi ta s-ngrăpsimu. Şi aşi s-amintară pirmituserle şi deapoa viniră una după alantă, după cari dzana Azaleea apridusi aesti pirmituseri şi tru stihuri. Aşi că tora suntu niscănti poezii cari suntu tru continuarea a cathi unăl’ei pirmituseri şi cari năpoi spuni văăturlie pirmitusearea pritu stihuri.”

Iara tru ahurhită fu maşi un site: “şcoaladidzani.ro”, ama mămiţile băgară zori că vor şi varianta printată a pirmituserilor, aşi că alănci şi un volum, la editura Coresi. Şi tra yinitor, dzanile ş-pripun să scoată şi volum di proză şi un volum di poezii. Şi aesta, tra aţea că unăoară cu givăsearea a pirmituserilor părinţii agiungu s-hibă elevl’ii a unei cadealihea sculie ,”acreditate” di dzani! Iara dzana Lunia adăvgă: “E şi pirmituserile a noastre nica suntu mpline di tâlc, ase că părinţi, păpăn’i, cari va află un tâlc aclo. Tra s-vă creedzu ună imagine sugestivă, pirmitusearea a noastră va s-hibă ca ună kipită di iceberg, cari neadzi ahătu ahăndosu dimi cât poate ghivăsitorlu s-duchească. La iţi ilikie poţ s-akicăseşţă ţiva di aclo. Aesta nă ariseaşti şi a nauă multu di multu şi avum nica şi noi surpriza s-discoperim noi şi noi akicăseri, dimi anda givăseam diznău pirmituserile. Ti exemplu, tru cartea a noastră, easti pirmitusearea “Cupacilu mintimenu”, ţiu akicăsimu cât easti ahăndoasă maşi după ţi u ghivăsimu cama multu di dzaţi ori.”

Pe site ari anvărliga di 30 di pirmituseri şi multi poezii, cum şi mindueri cari dusiră la crearea a pirmituserilor, na spusi dzana şi aadăvgă: “Ună ghivăsitoari na spusi, ti exemplu, că difurn’ia a unei pirmituseri, “Călătoria a puflui di păpădie”, cari easti tru carte, avu un şingir di ntribări di la cilimean’il’i a l’ei şi că şingirlu di ntribări şi apandisi ţănu cama di giumitati di sihati, pi subiecte ma ndilicate, cum vrea s-hibă fudzearea a amin’ilor di ningă noi. Şi cititoarea işişi s-duki ca mama-păpădie dit pirmituseari, că şi’ndreadzi cilimean’il’i tra calea a lor tru bană. Şi ne-a scris ce important a fost să dia acea lecţie pe cari altfel nu ar fi ştiut cum să o exprime. Iar noi am fost di-a dreptul trucântate! Recenziile suntu foarte bune, feedbackul easti foarte bun, mamele suntu trucântate şi uimite că ar vrea să audă mai multi pirmituseri.”

Iara deapoa dzana nă adimini cu un baiure di pirmituseri: “Tru volumlu di carte, dija tipărite, suntu “Poveastia copacului mintimenu”, “Călătoria pufului di păpădie”, “Rochiţa fermecată”, ama avem şi pirmituseri cari s-amintară ti exemplu dit vrearea a unei mămică ta să scoală ciudia a cilimean’ilor tra yimişi şi legume şi s-amintă pirmitusearea “Alchimistul”, cari easti şi pe site. Ică “Şingirlu di giuvaericadz, cari ari pirmitusearea a unui ficicoru cari va s-facă dhoară ahoaryea ti dada a lui ma nu ştiie di iundi să-lu amintă. Şi va s-află nişte jgl’ioati tra s-amintă aestă dhoară. Suntu ma multi pirmituseri multu bune şi agiută ti ună educaţie prit tin ;iseari.”

Pe site, dzanile au şi un ndriptar di ufiliseari a pirmituserilor: (alidzemu:) “Pirmituserile s-amintă ligănate di urecl’ili a cilimean’ilor. S’măăcă asprucukiti cu yisi şi niheamă pulbiri dulţi di steale.”

Autor: Ana-Maria Cononovici

Armânipsearea : Taşcu Lala