Agenda aromână

Fraţâl’i di anaparte di sinure/graniţe/gârniţe a român’ilor — tru menga, tru atenţia autorităţâlor di Bucureşti.

Hristu Steriu, 14.03.2018, 22:17

Fraţâl’i di anaparte di sinure/graniţe/gârniţe a român’ilor — tru menga, tru atenţia autorităţâlor di Bucureşti.

Maca la giumitatea a mesului ţi tricu un membru a parlamentului, preşedintile a li Comisie a Comunităţâlor a român’ilor di nafoara a graniţelor, deputatulu Consantin Codreanu feaţe unâ vizită la suţata armâneascâ, fondată ninca di-tru anulu 1880, Suţata di cultură Macedo-Română, la intrata a mesului ţi him, marţul, un membru a guvernului, si duse nafoara a graniţelor, tru Ucraina, iu feaţe unâ vizită di lucru di dauă dzâle. România da un interes ahoria a comunitaţâlor istoriţe di român’i, trâ susuţânirea a ndrepturilor a etniţâlor român’i di-tru viţinata a ţarâl’ei.

Doamna Ministru trâ Român’il’i di Pretutţido, di-tru guvernul a li Românie Natalia-Elena Intotero feaţe unâ vizită di doauă dzâle, 2-3 marţu, în Ucraina, tru câsâbadzâl’i Cernăuţi şi Solotvino.

Tru aghenda a vizitâl’ei furâ acâţate întrivideri cu reprezentanţâl’i a autorităţâlor locale şi reghionale, cu membri a mediului asociativ românescu, reprezentanţâ a mass-media di limba română, ninca şi cu exponenţâ a culturâl’ei şi valorilor româneşti di-tru Ucraina.

**********************

Un român di prituţido, marile actor armân Toma Caragiu, easte comemorat la 4 marţu, tru dzuua cându îşi chiru bana tru marile cutrembur di loc, di Bucureşti, tru anulu 19977, tamam la 4 marţu. Tru împlină activitate creatorare încl’inată a muzâl’ei a teatrului, muza Thalia, Toma Caragiu (faptu tru 1925) — după unâ celebră expresie tru lumea a teatrului — muri, “ca Moliere”, pi schenă, la puţân tricut di 50 di an’i, aşi cum lu aduse aminte şi soţulu a lui mai tinir, actorulu şi reghizorulu, ama şi directorulu a Teatrului Naţional Bucureşti şi preşedinte a SCMR, Societate di Cultură Macedo-Română, Ion Caramkitru. Cu mare dureare şi tim’ie, dişcl’idim cartea pi care u scrise ilustra a lui soră mai m’ică cu doi an’i di el Mathilda Caragiu-Marioţeanu. Easte cartea cu numa Toma Caragiu, “Ipostaze”, di-tru anulu 2000, aparută/alincită la Bucureşti. Cartea are multe cadure, cu multe ipostaze di-tru rolurile pi care li giucă Toma Caragiu pi schenă, di aua şi numa a cartil’ei — “Toma Caragiu — Ipstaze”. Ună expresie di mare tim’ie, din gura a unui poet mortu şi el tut pi la 50 di an’i, (la 51 di an’i), Nichita Stănescu (ţi mai bănă ninca 6 an’i după Toma), lu compara, sigura cu hâdipsire, pi Toma cu personajulu biblic (tru Noulu Testamentu), aform’ie trâ unâ figură ornantă, di muşuţare, easte bâgată di Matilda la păgin’ile di arhiusită a cartil’ei şi cu numa “În loc de prefaţă – Toma Caragiu si prezintă pe el însuşi”, di aofrm’ia că, easte aoaţe unâ notă di umor, cu gioc di zboară, Toma nu are încredere sâ-l prezintă alţâ, aşi că suntu date zboarâle di-tru versul a lu Nichita Stanescu: ”…despre Toma Necredinciosul de Caragiu/ Noi nu ştim să zburâm tru zboară”.

Toma si născu tru Gârţie m’iclu câsâbă Argos Orestikon, ică hoara Hrupişte, la 1925. pârinţâl’i viniră tru România cându el eara ninca m’ic, şi după el cu doauă surări, Matilda faptă la 1927 şi Geta, la 1929, Tilda, şi Geti, cum li hâdipsea el. Matilda agiumtă maestru tru zânatea a cartil’ei lu imortaliză tru cartea la care nâ referim tru anulu 2000, Geta Caragiu-Gheorghiţă organiză cu hâlăţle a scupturâl’ei zâtatea a l’ei unâ expoziţie di sculprturâ şi di artă plastică. Ună turlie di pali spuneare zborâle a lu Nichita Stănescu “dispre Toma Necredinciosulu di Caragiu, Noi nu ştim sâ zburâm tru zboară”, şi ştim maşi tru ipostazile a arâl’ei plastică şi scenică, aclo iu muri el, “Ca Moliere” pi schenă.

**************************

Ligat di identitatea armânească.

Matilda Caragiu-Marioţeanu, aşi cum ştim lansă tru anulu 1993 unâ turlie di Vademecum trâ identitatea armânească, un m’ic rezumat ama şi profesiune di credinţă, tru 12 puncte, sum numa di averuri incontestabile “Dodecalog”.

Matilda Caragiu bâgă un motto multu semnificativ a luştui rezumat cu zboară loate di-tru Evanghelia a lu Matei: “Daţ a Cezarului aţeale ţi suntu a Cezarului, şi a lui Dumidză, aţeale care suntu a lu Dumidză”.

Aestă si uidiseaşte cu situaţia a arămăn’ilor arâspândiţ tru Balcan’i, pi la mai mulţâ Cezari, adică mai multe vâsilii, ama el’i au un eidiul Dumidză ca identitate, care lâ easte dată di limba a lor româneascâ în sensul istoric, a cure el’i (l’i)zurăscu un dialectu istoric. Iar tru sensul lingvistic a lu Egeniu Coseriu, după cum nâ spune işişi Matilda, aromân’il’i zburăscu ună limbă funcţională, care lâ da identitatea balcanică, pri-tru alteritate faţă di mileţâle tru care bâneadză.