Agenda armaneasca 2014.07.01

Mesaje tru scarâ europeanâ ligat di Radio România. Mesulu ţi tricu tra-s dzâţim aşi, aualtadz, dumnicâ 29 di cirişar, şi aşi cum vâ avem informatâ şi dumânicâ, Parlamentul European hiritisi Radio România trâ agiutorulu dat tru aţea ţi mutreaşte informarea a cetăţean’ilor ligat di alidzerile europarlamentare di-tru mesulu mai. Într-un mesaj pitricut di Biroulu a forului european la Bucureşti easte scos tru mighdane faptul că postul public di radio agiutǎ semnificativ la creaştirea a gradului di conştientizare a cetăţean’ilor din România tru ţi mutreaşte alidzerile trâ Parlamentul European. Radioulu public îşi informǎ constant ascultătoril’i ligat di UE, parcursul european a li Românie, rolul a Parlamentului European tru construcţia europeană si difuzǎ pi posturile di radio naţionale şi reghionale şi alte informaţii di interes european.

Hristu Steriu, 01.07.2014, 20:27

*************

S-faţim hâbare pi şcurtu şi un evenimentu di pi 2 alonar., di Tulcea, câsâbǎ tru estul a li Românie. Unâ searâ foclcloricâ amâneascâ, organizatâ di primǎria a munipiului Tulcea deadun cu ansamblul artisitic “Baladele Deltei”, la care easte invitatâ şi cântâtoarea armânâ Elena Corina Badea. Unâ uidisire cu data 2 alonar, data a sârbâtoaril’ei crâştinâ ortodoxâ bâgatâ dupâ anulu 2000, la 5 sute di an’i di la moartea a domnitorului a li Moldovâ, Ştefan aţel Marle (1457-1504), care tru 47 di an’i di dumnil’e mutǎ 47 di bâseriţ. Tru calendar tora are numa Ştefan aţel Marle şi Sâmtul. Urnechea a lui, fu loatâ ma amnat şi di un altu domnitor, care dupâ ţi aminta câte unâ alumtâ cu tuţâl’i adra câte unâ bâsearicâ. Easte zborulu di Matei Basarab (domnitor întrǎ 1632-1654), a cure l’i si dzâse şi “prinţul a limbâl’ei românâ”, dupâ apofasea a lui tra tipusire unâ carte tru limba românâ. Easte unâ mare uidisire, cu valoare di simbol, faptul cǎ la liceulu cu numa a lui înviţǎ, liceulu “Matei Basarab”, di Bucueşti, tru 1862-63, şi Dimitrie Atanasescu, aţel ţi dişcl’ise prota şcoalâ armâneascâ la sud di Dunâre, tru hoara a lui natalâ, Târnova., tru anulu 1864. Unâ altâ repetare a faptilor a lu Ştefan marle, putem s-dzâţim cǎ u feaţe şi un poetâ armânâ, Kira Manţu, care tru cartea a l’ei di an’l’i aeşţâ di ma nâpoi, “Ainodekam”, are unâ poezie cu numa “Vream s-earam maşi zângheile”, cu tematicâ istoricâ, tru care videm cǎ zburaşte di Alexandu Machedon. Işişi numa a cartil’ei “Ainodekam”, si leagâ di Alexandu Machedon, cu daivasire inversatâ, Ainodekam-Makodonia. Poeta si imaghineadzâ, tru admiraţia şi vrearea a l’ei trâ pesonajulu leghendar Alexandru, şi dzâţe “vream s-earam maşi zângheile di la şaua” pi care sâ calcâ Alexandru tra sâ si alinâ pi cal cându si duţea tru alumtâ. Un ahtare lucru nâ lu spune ligat di Ştefan aţel Marle cronicarulu Ion Neculce (1672-1745), care tru cartea a lui di croniţ istoriţe trâ istoria a li Moddovâ bagâ şi un numir di vârâ 40 di istorime m’iţ. Şi, tru unâ di eale videm tru alumtâ cum cade calul a lu Ştefan Marle. Atumţea, un aprod Purice, cu numâ di lucru m’ic (puric), ama di boie (şi videm cǎ şi di suflit) mare îl’i da calul a lui propriu tra sâ si alinâ domniorulu a li Moldovâ. Şi cum domnitorulu eara om m’ic di boie şi nu putea sâ si alinâ pi cal, aprodul Purice si faţe stog ca unâ m’icâ mâghulâ pi care calcâ Ştefan şi si alinâ pi cal. Di aoa şi leghenda cǎ numa a lu aprodulu Puric si feaţe Moghilǎ, dupǎ vrearea a lu Ştefan Marile. Tru poezia a l’ei, Kira Manţu faţe unâ metaforâ pri-tru care cu inima şi cu verbul participâ şi ea la alumtile a lu Alexandru Machedon, pi care s-lu agiutâ sâ ncalicâ pi cal cǎtrǎ victorie. Muşate cântiţe dupǎ stihurile a li Kira Manţu adrǎ un altu poet Mihali Prefti, ţi cu agiutorulu a li Angela Iosif putem s-li avdzâm tru m’iţ filme di însuţâre muzicalâ pi grupurile electroniţe di pi internet.

******************

Unâ hâbare laie nâ vine di-tru America. Lu l’irtǎ dumnidzǎ pi tim’isitulu professor Dina Vanghele, tru ilichie di 91. Tru un email di pi 28 alonar, s`mbâta ţi tricu, Dini Trandu dzâţea

Aseara 19:30, June 27, lu ljirtâ Dumidzä tu cãsãbālu di Bridgeport, Prof. Dina Vangheli, tu likia di 91 di añi faptu Curceau la 1923. Dina fu un rremen- fâshirotu durut, cu multâ vreari ti soia lui. Agiutâ mults remeñ tu Curceau cu pâradz sh-alti lucri. Bânā tu Amerikie cama di 65 di añi.

S-lu ljiartâ Dumidzã, si sh-u aflā isāhia tu Paradis!

Dini Trandu

Di-tru Albania domnul Andon Hristo nâ spune ma multe zboarâ dispre marile dispǎrut.

“Profesor DINA VANGHELE

S-nâscu n’Curceau, Albanii la 08 mai 1923

Featsi 3 anji la shcoala românâ “Papa Lambru Balamaci”

Bitisi 6 anji la Liceul frances, Curceau

1943-1944 la liceul Teoretic Român, Salonic, Grecia

1944-1947 Refughiat tu Germanii sh-Austria

1947-1949 Refughiat tu Italii iu lo Bacalaureatul shi student la Universitatea di la Roma, facultatea Shtiince Politice

1949 Emigrâ tu Americâ

1951 Amintâ Diploma B.a. tu limbili francezâ, italianâ shi latinâ

1962 Amintâ Diploma Master’s Degree la Universitetea di Bridgeport, Connecticut

Sudii post graduate doi anji: Studi di veara la Universitetea di Perugia, 1980, Universitetea Massachussetts 1964 la Arcachon, Frantsa; 1976 la Universitatea din Barcelona, cu bursi.

1951-1961 la Comitetul “Europa Libera”, sectsia Radio, in limba albanezâ.

Secretar la “Komiteti Kombëtar Shqipëria e Lirë” la New York.

Secretar-Manager la “Komiteti Shqipëria e Lirë”

1961- 1991 Profesor la Fairfield High School, Fairfield, Connecticut

Limbili : francezâ, italianâ, spanjolâ, shi latinâ.

1991-1993 Secreatr la organizata Pan-Shqiptare “Vatra” la New York.

Presidinte la Societatea “Fârshârotul” doi anji la Bridgeport

Ari tsintsi ficior: Thomas, Alexandru, Dina Jr., Nicholas, shi Cristopher Jr.

Ari shi patru nipots: Logan, Olivia, Christopher Jr. shi Lauren.

Ishâ la pensii la 1991”

————————–

Domnul Andon Hristo nâ spune ma diparte:

“Costantine (Dina) Vanghele ari un mari activitet sh-ti armâname. Un punctu di videari shtientific ti cai elu cu competentsâ ari scriiratâ ti problemea istoricâ, actualitatea shi vinitorlu ashtilui popul râspândit pit tut Balcanul di tihia tsi ari avutâ. Agiutarea al Profesor Dina Vanghele easti un amintatic ti armânami. Ashâ easti shi contrubutul a lui ti cârtsli editati pi limba armâneasca, “Lilicea Sandzinata”, “Traghedia ali Muscopuli”, ntragâ opera al Dhori Falo, articoli editati la rivista “Fratsia” din Albania, sha. sha. Agiutari el ari datâ sh-ti shcola pi limba armâneascâ di Diviaca, Albanii, ari loatâ parti la multi activiteturi ti armânami, sh-la Prima Conferentsâ Gheneralâ la 5 Apriri 1992 Tirana ju s-thimil’iusi SC ”Aromânii din Albania”. Mults armânji tsi sânt emigrats tu Americâ sânt agiutats cu inima mari di profesorlu durut Dina Vanghele.

Când iram Boston tu Yizmiciun 2007, profesorlu tinjisit si sculâ di Bridgeport sh-vini Boston pi tren, unâ cali lungâ di trei sâhâts sh-giumitati. Ni adunâm, zburâm cu dor, fetsim sh-nândau fotografii. Zburâm di multi ori pi telefon. Easti mari tinji sh-harau s-ti adunji cu un ahânt mari personalitet armân, ama shi un om modest, cu mari vreari ti armânami, sh-cu mult mari activitet ti nâsâ.”

Andon Kristo

Tut di-tru Albania, domnul Jani Gusho, care lucrǎ deadun cu domnul Andon Hristo la traduţirea a cartil’ei a lu Dhori Falo, “Traghedia a li Moscopoli”, dzâţe şi dumnil’ia a lui:

“Dumindza s-u ljarta. Una om cu multu shtieari ti Armânamea shi limba. Ma nu mash ahantu, shi cu activitatea niacurmat ti chestiunea armânasca. “

Ascultaţ aoa!