Chirutlu n’iel / Paplu Sterghiu

Chirutlu n’iel

România Internațional, 18.10.2013, 11:01

Chirutlu n’iel

Tu unâ vali pâştea unâ cupii di oi. Picurarlu — vini oara ş-li adunâ şi trapsi calea ti stani. Şi, dupu nişti cupaci, tu curia ahândoasâ, nu bâgă oara ma înclo că un n’ic n’iel ii armasi iuva, nividzut di nâs, ni di dadâ-sa a n’ielui. Ma, di cara intrarâ oili tu mandrâ, laia di dadâsa a n’iclui s-duchi că nu lu mata ari… Şi armasi s-plângâ! Tutâ noaptea zghiră, a ma n’ielu niţi avdza, niţi yinea.

Mâratlu di n’iel lu acâţă noaptea aclo, tu pâduri şi cum s-duchi că-i singur, ayoniea ş-află unâ guvâ, unâ cufală di arbur, s-hipsi nuntru, s-adunâ gl’iem şi di fricâ, trimbura ca vearga şi azghira — ma pi anarga — s-nu lu avdâ vârâ zulapi! Aşiţi somnul tutâ noaptea nu lu acâţă.

Tu hârghie, nica niapiritâ ghini, duchimisi un lup.

S-dusi luplu, s-apruchie pi ningâ n’iel şi acâţă sâ-i greascâ:

– Tini ţ-eşţâ n’ic şi nu ştii, ma dadâ-ta, unâoarâ, multu mi alâtâsi! Ti aţea, io tora va ti mâc, s-u alas totna s-plângâ dupu tini! ..dzâsi luplu… N’ieli s-aspâre şi luă s-plângâ:

– Io ţiva nu ţ-am alâtusitâ… Io maş pascu iarbâ şi a vârnui ţiva znie nu l’i-am faptâ… Mama şi ni’ea ni alâtusi, vedz, di mi alâsă aoaţi singur…s-plângu…

– E, ti aţea va ti mâc, faţi luplu, ti aţea că tutâ iarba tu livadi n’i-u pâscuşi şi apa dit fântânâ n’i-u biuşi! Şi noaptea tut somnul n’il furaşi, nu putui s-dormu! Şi tuti aesti lucri lipseaşti s-li pâlteşţâ!… l’i-u-ari luplu.

– Ma, lupe, io nu am mâcaţâ mâcarea-ţ, ni apa nu ţu am biutâ…A, nu strigam s-ti dişteptu tini, n’iu strigam mama a mea, s-yinea s-mi lua că nu n’i-u ştiu calea ti la stani, a ş-agiun earam…

Luplu – zulapi! Asâri, lu acâţă corbul di n’iel, di zvercâ, ş-l’i dzâsi: Tora io va ti duc la dadâ-ta” — şi lu dusi tu pâduri, cama largu, iu ş-adrâ unâ bunâ gustari…

Oarfâna di mâ-sa a n’ielui, tutâ dzuua lu câftă, u ristrună curia întreagâ, ma di nicazlu a ei nu află niţi tor! Ti aţea, niţl’i lipseaşti s-ţânâ di poalili a dadilor a lor, că singur îşi si chier, fârâ di altâ!

Paplu Sterghiu



Unâ dzuă, paplu Stergiu lu luă dorlu, di îşi tu munţâ şi trapsi tu pâdurea iu unâoarâ bânau armân’ii a noşţâ. Imnă ţi imnă şi mutrita l’i-u armasi pi unâ lilici.

– Bunâ dzuua! dzâsi paplu Sterghiu – Ghini vinişi! arâspunsi lilicea.

– Ti ved ş-ti mutrescu, lea lilice, multu eşţâ muşatâ ta s-ti arup, am voi s-ti antreb îndauâ zboarâ: di ari, di trec ahânţâ oamin’i, iu pot s-l’i aflu?

– Aoaţi avea mulţâ oamin’i, ma tora suntu an’i — nu am vidzutâ vârnu, arâspunsi lilicea. Avea oamin’i ca cârvăn’ili ţi triţeau, ei suntu ca vintul, iu va ti dutz, acloţi va l’i afli! Nu au arâdzâţinâ, veara ţân pâdurea cu munţâş’ii analţâ, iarna dipun tu tu câmpu, dzâsi lilicea cu paarpun…

Paplu Stergiu u alâsă lilicea şi işi luă calea cu harauâ mari, cu pistupsimea că iuţi si s-ducâ – va l’i aflâ, iuţi s-treacâ-tor – va s-veadâ.

Tu fugâ, gri:

– Armân’i cu sânâtati, lea lilice muşată!

– Oara-ţ bunâ şi cali-ambar’! Mi hârsişi multu că-i grişi… Că eu, di baia chiro nu n’i-am zburâtâ cu vâr, in’i pari că amuţâi di tâţeari, di anda fudzirâ cârvânarl’ii…

Paplu Sterghiu pi anarga şi-u luă calea, cu tâxirea că iara va s-toarnâ pri aoa, cându va lu acaţâ dorlu ti munţâl’ii şi pâdurea iu işi tricu tinireaţa cu oili şi căiurili şi îi armasirâ tu minduirli-li ti totna.

Noaptea, cu oara, lu anvâlea munţâl’ii, a vintul cu suflarea a lui, zvoarâli li duţea, iara mirachea al paplu Stergiu dit inimâ, cană nu putea ta s-l’iu ia.