World Radio Day 2016 – Radioulu tru chiro di urgenţe şi dizastre
În ciudia faptului că are apărută ninte cu piste 100 di an’i, aparatulu di radio reprezintă şi tora ună di aţeale ma popularile modalităţ di transmitire informaţii la nivel global. Radioulu are şi un rol educativ, ama şi ca platformă di alâximintu di idei pi teme care îl’i intiriseadză pi oamin’i. Ma multu di ahât, radioulu poate sâ salveadzâ bane în cazulu a unor dizastre naturale sau în cazulu a unor conflicte armate. La 13 februarie easte marcată, arhiusinda di-tru anulu 2012, DZuua Mondială a Radioului, iara tema di anulu aestu easte Radioulu tru chiro di urgenţe şi dizastre”.
Ștefan Baciu, 12.02.2016, 22:38
Pi website-ulu a evenimentului di aţist an (http://www.diamundialradio.org/) suntu prezentate exemple a li utilitate a luştui trop ică mehanie di comunicare tru zonile di conflictu sau di dezastre. Easte sucumdil’iat rolulu pi care lu-are giucată radioulu portabil, ca trop di comunicare, tru stoparea a epidemiil’ei di Ebola din Africa sau aţel giucat di posturile di radio şcolare după ună gravă inundaţie ţi afectă (zim’isi) nordul a statului Chile. Tutunâoară, trâ tema di reflecţie di anulu aestu, Radio Sarajevo fu un alt exemplu, di-tru chirolu a asediului la care fu supus aţist câsâbă tru chirolu a polimului din fosta Iugoslavie, după cum relevă un documentar TV intitulat Noapte bună, Sarajevo”. Philippe Marsan din Franţa, un ascultător a emisiunilor în limba franceză a postului Radio România Internaţional nă scrise, întră alte: Ţi muşată invenţie easte Radioulu ! Tru chirolu a primului război mondial, nou-nouţile aparate TSF (télégraphie sans fil — telegrafie fara fir) funcţiona în tranşeie, sum foculu inamic. Informaţii, operaţiuni di salvare, ordine di alumtă — iatu la ţi servea naua tehnică di comunicare nintrearuptă. Imediat dupa aţea are apărută şi Radioulu, care emise cama ninte pi undile lundzâ, apoia pi aţeale medii. Fură descoperite rapid şi undile şcurte care putea să parcurgă distanţe mări. Radioulu urma să cucerească mulţimile. Recentu, tru chirolu a polimului din Bosnia, oamin’il’i nu avea acces la meahnniile di comunicare di aradă pricum Internetulu sau telefonulu. Şi oara aestă, radioulu fi aţel ţi are informată, are alertată şi are salvată. În Franta, protecţia civilă şi alte organisme cu rol di intervenţie tru operaţiunile di salvare au propriile a lor reţeale di transmisie radio.”
Tru mesajulu a lui, ascultătorulu a emisiunilor în limba spaniolă a RRI, David Iurescia din Argentina sumcundil’e: “Radioulu nu şi-are chirută din vigoare, di putearea a lui. Tru aţiste momente în care există ţări unde iu si conflicte militare, ca Siria şi Irak, ţări iu infrastructura fu distrusă, singura modalitate di comunicare pi care u au la dispoziţie locuitoril’i a lor tra să si informeadză easte radioulu şi, cama multu, emisiunile di radio pi unde şcurte. Tru ultimile săptămâni s-are alincită problema unei greauă epidemie care easte posibil să agiungă ună problemă mondială, easte zborulu dispre virusulu “Zika”. Care este ţel ma bunulu trop trâ agiundzire la toată populaţia, ma multu la persoanile care bâneadză tru zonile rurale, în localităţ izolate di punctu di videare geografic, tra să li informeadză tru ţi mutreaşte modalităţile di prevenire, di nchidicare, şi la simptomile provocate di aţist virus? Fără di altă, aţist instrumentu şi mehanie di comunicare easte radioulu. Radioulu are salvată şi va să continuă să salveazdă m’il’e di bane, aşi cum u feaţe arhiusinda cu aţel SOS peicare lu lansă Titaniculu tru aţea dzuuă di 15 aprilie 1912.”
La rolul a radioului tru chirop di urgenţe şi dezastre si referi şi europarlamentarulu Victor Boştinaru, care dzâse: “Radioulu fu di totna probabil ligătura ţea ma directa cu zonile di conflictu, cu zonile di dezastre, cu zonile în care s-au faptă crize majore, pi di ună parte di aform’ia că tehnic easte ţel ma lişor să faţ aţist lucru niavânda nivol’e di ună loghistică multu complicată, iara pi di altă parte, reporteril’i a radioului fură di totna oamin’i di mare curaj şi profesionişti dăruiţ şi care şi-u fac doară bana trâ zânatea a lor care, niscânti ori, înfruntânda riscuri multu mari şi plătinda cu bana di multi ori, si-au aflat aclo iu si-au faptă lucrurile grave şi l’i-au informată pi oamin’il’I alanţă cu desfăşurările în timp real.”
Tru context, ascultătorulu a emisiunilor RRI în limba engleză, Mikio Kohara, din Osaka, Japonia, evocă reactia a autorităţilor nipone, după un evenimentu grav: “ninte cu 21 di an’i, tru dimineata a dzuuăl’ei di 17 gh’inar 1995, in centrul a Japonil’eiei, provincia Hyogo, are avută loc un cutremur cu magnitudinea di 7,3 pi scara Richter. Traficulu, ligaturile telefonice, liniile di electricitate, alimentarea cu apa — toate fură dânâsote. Au murită 6.434 oameni. Multu di mulţă oamei fură evacuat si cazatitru apanghiuri temporare, amenajate in parcuri si scoli. Dupa un mes di la dezastru, Prefectura Hyogo avu initiativa extraordinara trâ dişcl’idir postul di radio ‘Disaster FM’, care difuza informatii dispre starea victimilor si dispre persoanile evacuate. Postul emise chiro di 45 di zile, cu agiutorulu a 67 di voluntari. Utilitatea a unui post di radio easte imensa, in cazulu a unui dezastru natural. Un post di radio similar fu dişcl’is tru 11 marţu, 2011, dupa marile cutrembur di-tru estul a Japonil’ei. Aşi, radioulu easte aproapea di oamin’i, easte un instrumentu di comunicare accesibil si vital tru situatii di dezastru natural”.
Pi nângă rolulu a radioului tru chiro di urgenţe şi dezastre, europarlamentarulu Victor Boştinaru u atrapse atenţia şi asupra a libertatil’ei di expresie a posturilor di radio receptate în zone di conflict:
“Radioulu şi mass-media fură şi suntu ună armă cu dauă tăl’işuri. Eale sunt instrumente di comunicare, instrumente di informare corectă atumţea cându libertatea easte garantată a jurnaliştilor sau sunt instrumente di manipulare, di propagandă, ninca şi parte a polimului hibrid, aşi cum si faţe ma recentu ma ncoa, ma multu după criza din Ucraina, ştiut hiinda că, tru hoarile în care libirtatea mass-media easte îngrădită, aţiasta easte parte a propagandâl’ei ofiţială şi a polimuljui contra a propriilor cetăţean’i, hibă contra a ţintilor nişane di scupo a acţiunilor agresive a luştor. Cu pâreare di arău, tru 2016, libirtatea di exprimare şi ndreptul a jurnalistului la aţea că să poată să profeseadză cu onestitate zânatea a lui, sunt bâgate dramatic sum semnul a întribaril’ei di aţiste evoluţii, di la propaganda rusească, extrem di agresivă, la propaganda Daesh-ului, constatăm că mass-media easte şi ună hâlate a polimului, nu maşi a comunicaril’ei şi informaril’ei.”
Şi ascultătorulu a emisiunilor RRI în limba engleză, Mahesh Jain, feaţe ună remarcă similară: “Cându toate alante mehani nu mata functioneadză, radioulu arămâne singura cale di comunicare. Di curundu, un cutreambur major are agudită Nepalul şi tropurile di comunicare agiumsiră inoperante. Radio-amatoril’i fură aţeal’i care au reusită să stabilească ună cale di comunicare şi să transmită mesaje importante. Di punctual a meu di videare, există un altu mare dezastru, produs di om, atumţea cându natiunile blocheadză fluxul liber di informaţii şi restrictioneadză accesulu a cetăţean’ilor la un altu punct di videare. Instrumentile moderne di comunicare, cum sunt televiziunea si Internetulu, suntu criptate si a guvernilor lâ easte multu lisor să blocheadză accesulu a cetăţean’ilor la informaţie. Cându ahtari lucre si fac, atumţea radioulu şi ma multu posturile pi unde şcurte, oferă puncte di videare diferite, di-tru alte ţări. Radioulu pi unde şcurte nă agiută să achicăsim mai ghine lumea tru care bânăm. Radioulu aproache oamin’il’i şi agiută la restabilirea armoniil’ei şi solidaritatil’ei în lume. Ţâniţ radioulu v’iu!“ (încl’isim citatulu)
Ascultătorulu a emisiunilor RRI în limba franceză, Paul Jamet, easte di păreare că “Radioul nu maşi nă informeadză, ţi nă şi educă sau ninc şi nă da încreadire tru momentile în care avem lucru cu catastrofe naturale sau epidemii. El lă permite a profesionistilor să hibă mai eficienţă, să organizeadză operaţiun’ile di salvare, să-l’i urminipsească oamin’il’i… Sper ca aţistă DZuuă Mondială a Radioului 2016 să nă agiută să îl’i sensibilizăm ma multu pi concetăţeanil’i a noştri în ligătura cu rolulu a radioului tru situaţiile di urgenţă: radioulu salveadza bane, trâ aţea ca radioulu easte bană… el nă reflectă bana. “
Conform a unei recentă statistică a Uniunil’ei Europeană di Radio, EBU, un european îşi treaţe, în medie, 4 meşi di bană pi Facebook, chiro tru care 9 an’i di bană şi-l’i treaţe ascultânda radioulu. Tru iţe săptămână, 2,5 milioane di european’i sunt prezenţă la meciuri di fotbal din prima ligă a campionatului din ţara lor, chiro tru care 420 milioane ascultă radioulu pasa siptămână, unil’i di el’i în mod sigur şi tră relatările în direct a meciurilor di fotbal. Tot EBU sustăne că 29% di cetăţeanil’i din Uniunea Europeană au încreadire tru guvernul naţional, chiro tru care un numir dublu, 58%, au încreadire, disigura, în radio.
Autor: Ştefan Baciu
Armnipsi: Hristu Steriu
