Ascultaţ RRI!

Ascultă Radio România Internațional Live

Nelson Mandela, 100 di an’i

Nelson Mandela s-aminta aoa si una sută di ani tru dominionlu britanic numasit Uniunea sud-africană. Străpakil’i a lui era vasil’eadzl’i a unql’ei falcari tru cari vrea s-agiunga s-baneadza şi el. La 23 di ani, agiundzi Johannesburg şi ahurheasti să u veada lumea şi societatea, tru un context multirasial tran’ipsita di discriminărli ahandoasi. Influenţele politice sunt şi eale intense, tu chirolru anda populaţia majoritară ahurheasti tra s-cafta ndrepturile. Spirit militant şi justiţiar, Nelson Mandila s-implică tut ma multu tru alumta a popului a lui tra ndrepturi tru vasilia isisi. Tru idyiul kiro, Africa di Sud anvartuseadza abominabilul regim di apartheid, di segregari rasială gravă, inclusiv după amintarea a independenţal’ei, tru 1961. Tuti părţale s-ndreapta catra ampulisearea prescava. Tru 1964, la masi 36 di ani, Nelson Mandela lo sentinţa di condamnare la hapsani ti tuta bana. Hapsanea u feati 27 di ani şi agiumsi una cadealihea epopee.

Nelson Mandela, 100 di an’i
Nelson Mandela, 100 di an’i

, 22.07.2018, 18:43




După 1989, cându sistemlu comunist fu surpatu şi, unaoară cu el, şi ampărţarea a lumil’ei tru ateali dauă forţe combatante a polimlui arati, Africa di Sud u afla diznau calea a dialoglui şi speranţa a reconciliearil’ei. Suntu, pan tru soni, minduerli cu cari Nelson Mandela işea dit hapsani, după una detenţie greauă di aproape trei decenii. Nu vrea s-ciuduseasca pi varnu cara, cu araiata dupu an’il’i grei di hapsani, Mandela vrea u rilansa alumta di aclo di iu u avea alăsaata cându fu arcati dupu geari, cara vrea s-yinea cu mindueri greale di răzbunare. Tutunaoara, nu ciudusi varnu cându, mintimenlu lider sud-african, işindalui dit hapsani după 27 di ani di detenţie, caftas şi taxi reconciliere. Unaoara cu el fu lansat yinitorlu ali Africa di Sud, naţiunea-curcubeu”, nu masi cu alghil’i şi niti barimu masi cu lail’i, ca una vasilie di sud-africani iu hroma a chealil’ei, ahât di diversă tru aestă parte a lumil’ei, nu are importanţă tra atea că tuţ suntu cetăţeni isa tru ndrepturi. Nelson Mandela nu candaseasti la agarseari ca masi la l’iertare, nu treati cu videala tricutlu ncărcat di crimă şi persecuţie rasială, segregarea ca politică di stat şi abuzurile grave contra a banal’ei şi a ndrepturilor a omlui. El cafta ca aestu trucut s-hiba aflat şi l’irtat. Nu-l’i fu ici lişor a tran’ipsitlui lider politic s-cilastaseasca ti imnaticlu tra ninti a societatil’ei, s-demonstreadza că yinitorul nusimneadză participarea a tuturor cetăţenilor la dizvoltarea a patridal’ei sud-africane, ama devotamentul total cari lu spusi ti aesta cali candasi milioanele di cetăţeni ti avea trapta, până atumtea, efectele a segregaril’ei.



Tru idyiul kiro, foştili privilegiaţi a regimlui akicasescu că nu lipseasti s-fugă dit vasilia tru cari s-aminta ca, al’iumtrea, s-armână şi s-aibaă contribut, tru condiţiile nai a mplinal’ei dimocraţii, la dizvoltarea ali Africa di Sud. Tru 1998, după ti apruke raportul ali Comisie tra Aver şi Reconciliere, Nelson Mandila, prezidentul ali Africa di Sud spunea: Liberi, neise, tuţ him nicukirl’i a miral’ei a noastra. Un yinitor ma bun tani di noi tuţ. Proiectul di reconciliere promovat di Nelson Mandila a fost apreciat şi recunoscut la nivel internaţional şi a inspirat pe mulţi aducători di irin’e. Deadun cu Frederik de Klerk, prezidentul sud-african deadun cu cari lansa disclidearea dit 1989-1990, Nelson Mandela fu tinisitu cu Premiul Nobel tra irin’e tru 1993. Tru 1994 fura organizate primele alidzeri libiri dit Africa di Sud iara Nelson Mandela agiumsi prezidentul a vasiliilei a lui. Avea 76 di ani dit cari 27, ma ghini di un cirec, l’i-avea fapta tru hapsan’il’i a apartheidului. Sidzu pi ipotisi masi un mandat, cât să-lu anvartuseadza proiectul politic di yinitor a vasiliil’ei a lui. Şi muri tru 2013, la 95 di ani, anvarligat di vrearea şi pricunuştearea a sud-africanilor, di aprecierea şi tin’ia a lumil’ei. Tuta bana a lui fu una pledoarie şi una alumtă tra umanismu şi namuzi, tra irin’e şi akicaseari tra atea că, până tru soni, tru tuta lumea ari una naţiune-curcubeu”.



Autor: Marius Tiţa


Armânipsearea: Taşcu Lala

foto: Radio Chișinău
Focus Monday, 28 October 2024

Tsi aleadzi Republica Moldova

Ca daima, istoria tuti li exighiseaşti. Locărli anamisa di Prutu și Nistru, ţi u yilipsescu, tru linii cabaia mări, actuala Republică Moldova,...

Tsi aleadzi Republica Moldova
Foto: Mohammed Ibrahim / unsplash.com
Focus Sunday, 13 October 2024

Un an

S-umplu un an di cându aproapea ună sută di oamiñi, israelieañi, suntu țănuț ostatiţ tru Gaza, tru zona palestiniană autonomă. Fură 250,...

Un an
Budapesta, agudită di apa mari di pi Dunaru cari va s’agiungă tru România stămâna yinitoari / Foto: Agerpres
Focus Wednesday, 25 September 2024

Apă și focu

După ună veară di focu, cu recorduri di căldură surpati unu dupu alantu, Europa s’ampuliseaşti cu mări nicări. Căldura cabaia mari adusi...

Apă și focu
Arifugarea, lucrarea adrată di Eugen Raportoru
Focus Monday, 16 September 2024

Arifugarea

Expoziția ari maş trei picturi. Atea ţi easti tu mesi ari cama di 12 meatri lundzimi și easti analtă di 3 meatri ş-cama. Tu capu, tru unghilu...

Arifugarea
Focus Wednesday, 11 September 2024

Polimlu, atumţea și adză

Topili cad pisti casi, di vatămă oamiñi, tiniri și auşi, cilimeañi și părințălli a lor. Oamiñilli alagă, s’ascundu, s’ascapă cu...

Polimlu, atumţea și adză
Focus Monday, 12 August 2024

Olimpiada

Acă pari s’hibă ună antribari di cilimeanu, neise, tutu ţi s’faţi cu olimpiada cându s’bitisescu antriţerli sportivi olimpiţi? Multu...

Olimpiada
Focus Sunday, 04 August 2024

Nu ari nădie tră irine

Nu mata băneadză oamiñi cari s-aibă vidzută iriñea tu Orientulu di Aproapea. Și antribarea desi fu vără oară iriñe tru aestă reghiuni...

Nu ari nădie tră irine
Focus Tuesday, 23 July 2024

NATO 75

Alăncitu tru 1949, căndu duñeaua ş-yinea tru ori după un lăhtărosu Polimu Mondial, NATO nu para avu parti di yiurtuseri hărăcoapi. Prota...

NATO 75

Parteneri

Muzeul Național al Țăranului Român Muzeul Național al Țăranului Român
Liga Studentilor Romani din Strainatate - LSRS Liga Studentilor Romani din Strainatate - LSRS
Modernism | The Leading Romanian Art Magazine Online Modernism | The Leading Romanian Art Magazine Online
Institului European din România Institului European din România
Institutul Francez din România – Bucureşti Institutul Francez din România – Bucureşti
Muzeul Național de Artă al României Muzeul Național de Artă al României
Le petit Journal Le petit Journal
Radio Prague International Radio Prague International
Muzeul Național de Istorie a României Muzeul Național de Istorie a României
ARCUB ARCUB
Radio Canada International Radio Canada International
Muzeul Național al Satului „Dimitrie Gusti” Muzeul Național al Satului „Dimitrie Gusti”
SWI swissinfo.ch SWI swissinfo.ch
UBB Radio ONLINE UBB Radio ONLINE
Strona główna - English Section - polskieradio.pl Strona główna - English Section - polskieradio.pl
creart - Centrul de Creație Artă și Tradiție al Municipiului Bucuresti creart - Centrul de Creație Artă și Tradiție al Municipiului Bucuresti
italradio italradio
Institutul Confucius Institutul Confucius
BUCPRESS - știri din Cernăuți BUCPRESS - știri din Cernăuți

Suţati tu cari easti membru ili tu sutsâl'ie cu RRI

Euranet Plus Euranet Plus
AIB | the trade association for international broadcasters AIB | the trade association for international broadcasters
Digital Radio Mondiale Digital Radio Mondiale
News and current affairs from Germany and around the world News and current affairs from Germany and around the world
Comunità radiotelevisiva italofona Comunità radiotelevisiva italofona

Serviţii di difuzari si redifuzari

RADIOCOM RADIOCOM
Zeno Media - The Everything Audio Company Zeno Media - The Everything Audio Company