Europa şi telea cu schin’i
Pi calea catra oferta ghirmană, arifugaţl’ii dit Asia şi Africa suntu ananghisiţ s-trecă prit ma multi vasilii ti nu li vor s-niti nu suntu vrut. Macedonia şi Sarbia suntu stati cari featira parti, până aoa si un cirec di secol, dit Iugoslavia. Di atumtea, ateali dauă vasilii s-ampulisescu cu ma multi turlii di situaţii ndilicati, canda di polim ica di chiverniseari ti situaţia a arifugaţlor ti yin dit spaţiul fost iugoslav. Relaţiile cu statili ali Uniuni Europeana ica cu membril’i NATO nu suntu ici di nai cama buni. Nu au una perspectivă limbidă ti aderari la Uniunea Europeană a deapoa, tru atea ti mutreasti NATO, Sarbia trapsi cabaia di furn’ia a bombardamentilor fapti di coaliţie, tru 1999, di furn’ia a ampartaril’ei di regiunea Kosovo a deapoa ali Macedonie nu al’i fu aprucheata aderarea, la pripunirea ali Gartie.
Marius Tiţa, 20.09.2015, 18:02
Ama tuti aesti istorii balcaniti şi europene trec tru agarseari dinintea ali situaţii actuala. Em Macedonia em Sarbia asistă di niheama chiro la una dramatica dalga di oamin’i ti furdzira dit Siria, maxus, ama şi dit alte vasilii dit Asia nica s-dit Africa, cata Ghirmania, vasilia cari spuni una filotima acceptare, aproapea tru iti condiţii, a unui numir cabaia mari di arifugaţ. Imaginea cu sute şi n’il’i di oameni ti imna pri padi distanţi cabaia mari, di baneadza cum baneadza, di nu au condiţiile elementari a unal’ei bana civilizata, di trec sinurli altăoara di nitriteari ali Europa, canda suntu loati dit altu chiro şi dit alte locuri. Tru idyiul chiro, imaginea cu gardul inexpugnabil ti fitrusi anamisa di Ungaria şi Sarbia, alumtili anamisa di tinirl’ii arifugaţ şi forţale ungare di apărare a naului gardu di teli cu schini, carvan’ili di oamin’i, mulţa cu cilimean’I n’it mbraţe, chirut pi ningă sinurli blindate, canda suntu si eali arodlu a unei ficţiuni, a unui filmu după cari va s-hiba ngrapsiti cărţale. Croaţia easti un altu stat dit fosta Iugoslavie, ma aproapea di Occidentu andicra di Orientul balcanic.
Cându plascani hopa greaua a calil’ei di arifugaţ catra Ghimania, Croaţia nu fătea parte dit ecuaţie. Isi tru migdani pi aesta cali tru oara candu Ungaria ş-ancl’isi vartos sinurlu catra Sarbia. Ndaua dzali tu ma napoi, dalga di arifugaţ nchisi una s-una cata Croaţia, di cura pi ninga sinurlu armatusit, ca una fleamă ti îmbărţiteadză herlu. Sinurlu di teli cu schin’i analtat pisti noapti di Ungaria, la sinurlu cu Sarbia, călcată di arifugaţ, va s-tinda şi el, cata Croaţia şi cata România, pri aclo pri iu poati s-cura fleama a arifugaţlor cari vor s-ducă tru Ghirmania di ştiu masi calea prit Ungaria şi gărli ali Budapeasta. Prit aesti locuri fu amorsat protlu polim mondial, cari vidzu ananghea ti teli cu schin’I tru istoria sândziroasă ali Europa. Nu alargu, pi sinurlu anamisa di Ungaria şi Austria, ahurhi cădearea a comunismului tru 1989, cându telea cu schin’i a “Pirdelui di hier” di atumtea fu surpata a deapoa arifugaţl’ii est-ghirmani agiumsira, prit Ungaria, tru Austria şi, ma largu, tru Ghirmania vestică.
După 25 di ani, Croaţia ş-discl’isi sinurlu tra s-aproachi naua cali a arifugatlor ti yinu dit sud. Easti una vasilie şi NATO şi membră a Uniunil’ei Europeni, aflată tru linie ndreaptă pi calea cata Ghirmania. Nai cama mulţa di arifugaţ masi trec prit Croaţia tra s-agiunga tru Austria şi di aclo ma largu, tru Germania, occidentală acutotalui. Di furn’ia a umirlui excepţional a atilor ti fac aesta cali, easti posibil ca şi Croaţia s-l’ia meatri di protecţie, inclusiv să-şi ncl’idă sinurlu. Situaţia easti cabaia greauă, Europa easti largu tra sa zburasca pi una boati tru aestă situaţie, s-fac multi declaraţii aspectuoase ama s-l’ia şi apofasi serti. Psti tuti s-analţă lahtaroslu gardu di teli cu schin’I a aistor dzali. El fitrusi anamisa di Nordul şi Estul ali Europa, anamisa di Estul şi Vestul a l’ei, anamisa di declaraţiile politice şi situaţia reală, anamisa di zbor şi lucri fapti, anamisa di printipii şi practică tru Europa dezvoltată, tivlizată şi democratică.
Angrapsearea: Marius Tiţa
Armanipsearea: Tascu Lala
