Limba română reintră/iintră diznou în leghislaţia din Republica Moldova
Dispre mişcarea di renaştire naţională din actuala Republică Moldova si dzâse că fu singura revoluţie din lume declanşată în numa a limbâlei maternă. Pi 31 augustu 1989, tru împlin reghim sovietic, Parlamentu
Bogdan Matei, 17.03.2023, 22:18
Dispre mişcarea di renaştire naţională din actuala Republică Moldova si dzâse că fu singura revoluţie din lume declanşată în numa a limbâlei maternă. Pi 31 augustu 1989, tru împlin reghim sovietic, Parlamentul di la Chişinău, pichetat di circa 750 di mile di oamini, adică ună şesime di populaţia di atumţea a republicălei, decise/lo apofase tră declararea românălei limbă di stat, precum şi treaţerea la grafia latină în loculu a alfabetului chirilic, impus/bâgat cu zorea di ocupanţâ după anexiunea din 1940. Republica îşi proclamăă independenţa faţă di Moscova pi 27 augustu 1991, după eşeculu/chirearea puciului neo-bolşevic contra ultimului lider sovietic, reformatorulu Mihail Gorbaciov. Actul fondator a noului stat, Declaraţia de Independenţă, adoptată di deputaţ tot în uralile şi hârăsearea a îndoauă sute di mile di oameni adunaţ în chentrul a Chişinăului, afiirmă explicit că limba a li populaţie autohtonă şi majoritară în republică easte româna.
Cu toate aestea, după trei ani, Parlamentul, dominat di stânga, adooptă ună constituţie care, la articolul 13, stipuleadză că limba ofiţială easte aş-dzâsa moldovenească. Deputaţâli recupera/loa diznou un concept care nu-avea niţeună ligătură cu istoria sau lingvistica, şi avea maşi cu ideologia sovietică. În aproapea giumitate di secol di ocupaţie, limba fu principalul instrumentu folosit di sovietiţ tra să modeleadză un popul diferit dia ţel român. Scriitori români, cu foarte puţâne excepții, nu eara studiaț în școli, cărțâle și presa românească eara didip elipse în republică. Tra să facă, un om, carieră în perioada sovietică lipsea să cunoască în prima aradă limba rusă. Lingviştili, ama, isa români şi xeni, fură tot timpul categoriţ: aţea ţe să zburaşte aclo e maşi un grai a limbălei română şi nu poate să aspiiră niţe barim la condiţia de dialectu, pricum aţeale zburâte în Balcani: aromân, meglenoromân şi istroromân. Faptul că, tru mai ghine di treii dechenii de independenţă, falsul are continuată să hibă cultivat tenace/cu tamahe di ună parte a clasălei politică avuu ună motivaţie lişor tră videare.
Ună oară cu recunoaştirea a identitatilei di limbă, tema a reunificarilei cu România vrea agiundzea tot mai caftată, iar politicianili di la Chişinău vrea dipunea tru tese/în rangu. Într-ună Românie reunificată, preşedintile vrea eara ţel mult ministru, miniştrili – prefecţâ, iar deputaţâli – consilieri locali. Mizie unăoară cu victoria netă la aleadzerile parlamentare anticipate di aoa şi doi ani a partidului prezidenţial Acţiune şi Solidaritate (PAS) apăruu în Leghislativ masa critică axe/în stare să bagă un cap aliştei situaţie absurdă. În ciudia a opoziţilei vehementă/cu puteare a minoritatilei parlamentară pro-rusă – comunişti, socialişti, populişti –, deputaţăli pro-occidentali a partidului PAS apofăsiră că sintagma limba română va înlocuiască limba moldovenească în toată leghislaţia Republicălei Moldova, inclusiv în Constituţie. Leadzea bagă în practică ună apofase a Curtilei Constituţională di la Chişinău, uidisit a cure limba română easte limba ofiţială în Republica Moldova. Giudecătorili constituţionali apofăsiră că Declaraţia de Independenţă are valoare di textu constituţional şi faţe corp comun cu leadzea fundamentală.
Autor: Bogdan Matei
Armânipsire: Hristu Steriu