Premiere teatrale timişoreane – imaghine a multiculturalitatil’ei
Nu există districtu în toată Europa tru care etniile să hibă ahât di amisticate ca în Banat”, scria tru secolul tricut istoriculu şi politicianulu englez R.W.Seton Watson tru lucrarea lui ,,Europe in the Melting Pot”. Timişoara, spaţiu prin excelenţă a multiculturalitatil’ei, easte căsăbălu care găzduiaşte, easte loculu iu suntu fapte, treie teatre publice, care funcţioneadză tru tut aţeauăi casă şi produc spectacole tru limbe diferite: română, germană şi maghiară. Easte zborulu dispre Teatrulu Naţional Timişoara, Teatrulu Ghirman di Stat Timişoara şi Teatrulu Maghiar di Stat Csiky Gergely Timişoara. Pi nângă reghizoril’i român’i care monteadză aoaţe, cathiun di aţeale treie teatre are în strateghia a lui invitarea a reghizorilor xen’i. Ispate, treie premiere prezentate la buitisită di an, dispre care zburăm astăndză.
Luana Pleşea, 29.12.2015, 22:11
Nu există districtu în toată Europa tru care etniile să hibă ahât di amisticate ca în Banat”, scria tru secolul tricut istoriculu şi politicianulu englez R.W.Seton Watson tru lucrarea lui ,,Europe in the Melting Pot”. Timişoara, spaţiu prin excelenţă a multiculturalitatil’ei, easte căsăbălu care găzduiaşte, easte loculu iu suntu fapte, treie teatre publice, care funcţioneadză tru tut aţeauăi casă şi produc spectacole tru limbe diferite: română, germană şi maghiară. Easte zborulu dispre Teatrulu Naţional Timişoara, Teatrulu Ghirman di Stat Timişoara şi Teatrulu Maghiar di Stat Csiky Gergely Timişoara. Pi nângă reghizoril’i român’i care monteadză aoaţe, cathiun di aţeale treie teatre are în strateghia a lui invitarea a reghizorilor xen’i. Ispate, treie premiere prezentate la buitisită di an, dispre care zburăm astăndză.
Pál Frenak, unulu di aţel’i ma cunoscuţâl’i coregrafi şi dansatori europeni, îşi împarte bana artistică întră Paris şi Budapesta. Timişorean’il’i suntu deja familiarizaţ cu creaţiile a lui, Frenak hiinda invitat la ma multe ediţii a FEST — FDR (Festivalul European a Spectacolului Timişoara — Festival al Dramaturghiil’eei Românească) şi hiinda şi ţel ţi are creată primulu spectacol di teatru-dans a Teatrului Naţional Timişoara, sWitch”. La arhiusita a lu decembrie, Pal Frenak şi Naţionalul timişorean au propusă a publicului spectacolul di teatru-dans Prin vis”, un road-movie turnat”, în care si intersecteadză teatrulu, dansul şi sugestia chinematografică. Ada Hausvater, managerulu a Teatrului Naţional Timişoara dzâţe:
Sunt paramite contemporane, spuse într-ună manieră contemporană. Suntu diverse paramite, spuse pri-tru corp. Şi multă energhie. Suntu imaghini splendide, actoril’i suntu trâ mirache, suntu nişte dansatori fabuloşi. Totul easte bânat tru dansu! Easte un istorimă muşată, cu un Cadillac real tru mesea, nolgica di di schenă. Him tru maşină, pi autostradă; în funcţie di reperile personale, avem ocazia să nă minduim la tute tuirliile di personaje celebre. Cu cât ştii ma multu, cu ahât ai ocazia să hii ma fericit. Easte un spectacol extrem di provocator şi inteligentu. Aestă m’i si pare importantu că are creată Pál. Tru aţist spectacol, emoţia arămâne dreptu locomotiva principală”.
Multiculturalitatea căsăbăluii di pi malurile a Begăl’ei si reflectă şi în strateghia Teatrului Naţional Timişoara. Ada Hausvater, managerulu a instituţil’ei dzâţe:
Easte multu importantu tră noi să lucrăm cu artişti şi di-tru alte ţări, să bâgăm deadun în Teatrul Naţional experienţe, idealuri şi să aflăm aţeale puncte comune, aţea ţi faţe ca teatrulu şi artile a spectacolului să m’eargă ma departe. M’i si pare obligatoriu tră noi, ca teatru naţional, să dişcl’idim uşile cătră nou. Şi ca să poţ să faţ aestă, si dzâţe că dai importanţă a diversitatil’ei. Fu importantu tră mine di la arhiusită ca teatrul să nu agiungă niţiunâoară unilateral, să nu si încl’idă pi ună direcţie, să nu lom apofase: aşi easte ghine, aestua easte bun, aestua easte slab. Aţea ţi-m’i păru ţel mai importantu ca mentalitate easte să dezvoltăm creativitatea, capacitatea individuală tra să him cât ma orighinali, cât ma sensibili”.
Şi Teatrulu Ghirman di Stat Timişoara are în strategia lui invitarea a unor reghizori din afoara a spaţiului românescu. Lucian Vărşăndan, managerul instituţiei dzâţe: Teatrulu Ghirman di Timişoara are şi scupolu tra să prezintă în România creaţii a unor artişti di-tru spaţiul di expresie ghirmană. Lucrul aestua îm’i aduţe aminte ună discuţie avută cu ună spectatoare aoa şi ndoi an’i, care m’i spuse că îşi are dor să veadă cându şi cându la Teatrulu Ghirman cum si faţe teatru în spaţiul di limbă ghirmană. Literatura dramatică actuală di expresie ghirmană easte ună di aţeale mai interesantile şi aplicate asupra a temilor fundamentale a omului contemporan. În aţist contextu, easte importantu trâ noi să prezentăm creaţiile a unor reghizori importanţâ di-tru aestu spaţiu, a unor reghizori care îşi feaţiră ună numă nu maşi în spaţiul di limbă ghirmană, ama şi dinclo di graniţile a luştui. Categoric, Volker Schmidt easte unulu di artiştil’i care îndeplinescu toate aţiste condiţii. Semnătura a lui, hibă ca reghizor, hibă ca autor di text dramatic si află pi afişe tru multe ţări europeane, tru multe di multe limbe. Easte, aşima, un reghizor şi un creator total multu ancorat tru aţea ţi înseamnă teatrulu contemporan”.
Aflat la a treia colaborare cu Teatrulu Ghirman, austriaculu Volker Schmidt are montată la aestă bitisită di an propriul a lui textu, Eigentlich schön”/ De fapt easte muşat”. Un spectacol dispre bana personală a oamin’ilor din Europa di ază, care uneori nu easte niţe pi departe ahât di muşată, di fericită cât pretindu aeştia că easte pi reţealile di socializare. Volker Schmidt dzâţe:
Bitisim cu Teatrulu Maghiar di Stat Csiky Gergely”, din Timişoara, sigura, iu, tot la aestă bitisită di an, Puskás Zoltán, reghizor şi actor independentu din Zenta (Sărbie), are bâgată în schenă celebrulu musical Hair”. Invitarea reghizorilor xen’i faţe parte, şi ea, din strategia Teatrului Csiky Gergely”. Actorulu Attila Balazs, managerulu a instituţil’ei dzâţe: Noi him în zona aesta a Banatului, iu bânăm multu aproapea di Ungaria, di Serbia… Putem s-dzâţm că zburâm tut aţeauăşi limbă, ţi cara că zburăm în limbi diferite, adică nă achicăsim multu ghine. Reghizorulu Puskás Zoltán are bâgată şi spectacole pi schena Teatrului Maghiar din Timişoara, spectacole muzicale. Cred că tora nă avem loată cum si dzâţe inima în dinţă şi, cu musicalul Hair”, feaţim ună drâşcl’eauă mare năinte. Tru aţistă stagiune, avem ună colaborare tot cu un reghizor di-tru Sărbie, născut în Muntenegru. Zona aţista a Balcanilor easte multu interesantă şi v’ie şi noi, ma him multu aproapea, ştim ţi si faţe, avânda şi Festivalul Euroregional di Teatru TESZT. Disigura, dorim, avem dor să invităm şi alţă reghizori. Di exemplu, avem în videare şi un reghizor american. Nu cred că aesta conteadză. Conteadză linia pi care m’eardze Teatrulu Maghiar din Timişoara, care easte ună linie contemporană, cu spectacole v’ie, cu ună trupă energică şi cu dor şi vreare di rezultate bune”.
Autor: Luana Pleşea
Armanipsire: Histu Steriu
