Maia

Ghivâsiţ ș-ascultaț ma-nghios ñica isturii "Maia", al Barbu Stefănescu Delavrancea, apridusâ tu cartea al Apostol N. Caciuperi, "Traduţeri di literatura românâ şi universalâ" (Ed. Universalia, 2011).

Tașcu Lala, 27.09.2024, 06:29

U ved ca tu yis. U ved limbidi, aşi cum eara – analtâ, uscatâ, cu perlu albu şi câţâros, cu ocl’ii câstânaţ, cu gura streasâ ş-cu budza di-nsus cristatâ, ca la dinţâl’ii di cheaptini, di la nari-nghios.
Cum diş’clidea parta, l’i-ansâream dinâinti, Ea bâga pi-ayalea mânâ tu sin şi-ñi dzâţea:
– Aduchea….

– Aluni!

– Nu.

– Stafidz!

– Nu.

– Bilbici!

– Nu.

– Turtâ dulţi!

– Nu.

Pânâ nu aducheam, nu scutea mâna dit sin. Şi daima sinlu a ei eara-mplin. Îi bâşeam mâna. Ea ñi-didea perlu-nsus ş-mi bâşea pi frâmti. Nidzeam cu aumbra a dudlui dit fundul a gârdinâl’ei.
Ea ş-hidzea furca tu cair la bârnu ş-apârñia s-toarcâ un hir lungu şi minut.
Io mi bâgam pi pâltări şi alâsam caplu cu leani tu poala a ei.Fuslu ñi’asfârâia tu urecl’i. Mutream la ţer prit frândzâli a dudlui şi di-nsus ñi si pârea că s-ascuturâ unâ ploai ñirlâ.
– Ei, ţi mai vrei? Ñi dzâţea maia.
Hamuarâslu a ei mi gâdica tu cârciliulu a caplui.
– S-dzâţ…
Ş-vârnâ oarâ nu bitisea pârmithlu. Boaţea a ei dulţi mâ ligâna, peanili ñi si acâţau ş-adurñiam; niscânti ori mi diştiptamu, ansâream şi u antribamu câti vârâ lucru – ea ahurhea s-dzâcâ ş-io anyisam ninti…
– Eara unâ oarâ un amiră mari, mari…

– Cât di mari?

– Multu mari. Şi ş-vrea amirâroañia ca ocl’i dit cap. Ma fciori nu avea şi îi pârea arău.

– Maie, easti arău s-nu ai fciori?!

– Multu arău. Casa a omlui fârâ fciori easti casâ pustâ.

– Maie, ma io nu am fciori şi nu ñi pari arău.
Ea alâsa fuslu, arâdea, ñi-disfâţea perlu-ncârcil’iat tu dauâ ş-mi bâşea tu cârciliulu a caplui.
Câti vârâ frândzâ câdea di pi lumăchi ş-câdea ligânandasi. Io earam cu ocl’ii dupu ea ş-dzâţeam:
– Dzâ, maie, dzâ!

– Ş-aşi…îi pârea multi arău că nu avea fciori. Şi…nu ma putea di pâreari arău că nu avea fciori…Unâ dzuâ, vini lael un pap auş, auş, că ş-trâdzea barba-mpadi di auş ş-di câmbur ţi eara. Şi eara ñic, dip ñic.

– Cât eara di ñic?

– Poati că eara aşi, ca tini.

– Va s-dzâcâ, nu eara ahât ñic, di dip ñic.

– Eara ñic, ma nu dip ñic. Ş-cu vini, îi dzâsi: „- Mâria a tau, ai doi meri tu gârdinâ, un anamisa di alantu, că nu ştii cari suntu lumăchili a unlui ş-cari a alantui şi cându lilicescu, nu ştii cari suntu lilicili a unlui şi cari a alantui. Ş-aeşţâ doi meri-nfrundzâscu, lilicescu, s-ascuturâ ş-meari nu adarâ…Mâria a tau, sâ ştii că atumţea cându va s-adarâ frut aeşţâ doi meri, amirâroañia va s-armânâ greauâ şi va s-amintâ un ficiuric maşi si malamâ…” Auşlu fudzi ş-amirălu alâgă tu gârdinâ ş-câftă, câftă pisti tut loclu, pânâ deadi di aţei doi meri. Merl’ii s-aveau ascuturatâ di lilici, că sum ei canda s-avea aştirnutâ neaua, ma frut nu au ligatâ.

– Câ ţe nu ligau frut, maie?

– Ştiu io…Dumnidzălu ştii…
Eara ahâtâ câldurâ..ahât ghini tu poala ali mai…un vimtu lişor mi arcura pi frâmti…niorl’ii alghi, alunicândalor pi ţerlu ñirlu, mi ambitau…încl’ideam ocl’ii. Ea dzâţea, dzâţea ninti…mulgândalui ayoñiea şi lişor hirlu lungu dit cair.
– Şi s-mindui amirălu şi s-adarâ, şi s-andreagâ ca merl’ii s-adarâ meari. Niscânţâ l-u-anviţarâ s-l’i udâ daima şi el îi udă daima… Alţâ dzâsirâ s-lâ da ma multu soari ş-amirălu tâl’ie tuţ poñii di-anvârliga. Ş-merl’ii liliciseau cathi stâmânâ şi s-ascuturau ş-frut nu ligau. Unâ dzuâ vini la amiră unâ moaşi zârusitâ, ca mini di zârusitâ şi ñicâ, ñicâ, ca tini di ñicâ…

– Ca paplu di ñicâ?

– Aşi, ca paplu…

– Atumţea, nu iara multu ñicâ.

– Aşi, ñicâ dip nu eara. Ş-dzâse a amirălui: „Mâria a tau, pânâ nu muldzâ un pociu di lapdi di la Dzâna a Lilicilor, ţi doarmi nanâparti di Valea a Plâdzearâl’ei, tu un câmpu di marandu şi nu va s-udzâ poñii cu laptili a ei, merl’ii nu leaga frut. Ma s-ti afireşţâ, Mâria a tau, că trâoarâ di va ti ducheascâ lilicili, va s-ahurheascâ si s-minâ, s-zbatâ şi multi va s-apleacâ pi faţa a ei şi va u dişteaptâ, că doarmi ma lişor ca un pul’iu…şi vai di aţel pi cari va-l veadâ, că l’u-adarâ dupu cum u acaţâ orili, tu teafi ambuţâtâ i tu lilici ţi muscuvulseaşti, ma di-nclo nu s-ma minâ…” Ma ţi, durñişi, gioli ali mai?
Ansâream.
– A, nu…ştiu iu armâseşi…la..la…Dzâna a lilicilor.
Avdzam ca tu yis. Peanili ñi-câdeau ancârcati di somnu. Ş-mi ducheam lişor…ca vârâ fulgu pi vârâ apâ ţi curâ ayalea, ayalea…
Ş-maia dzâţea, dzâţea ninti ş-fuslu sfâr, sfâr pi la urecl’i, ca un zuzul, ca aţeali cântiţi dit ierghili tu cari aveam durñitâ ahânti ori.
– Ş-amirălu ancâlică pi calu aţel nai ma bunlu…

– Aţel nai ma bunlu…dzâţeam mini, di fricâ s-nu mi-acaţâ somnul…

– Ş-luă unâ disagâ cu mâcari ş-fudzi…

– …ş-fudzi…

– Şi s-dusi, s-dusi, s-dusi…

-…s-dusi, s-dusi…

– Pânâ deadi di unâ pâduri mari ş-ntunicatâ…

– ….întunicatâ…

– …că nu s-videa prit ea. Şi aclo ş-ligă calu di pom mari şi ş-bâgă disădzli sum câpitâñiu…încl’isi ocl’ii ta s-discurmâ. Şi canda pâdurea cânta şi zbura, că eara mâyipsitâ. Ş-cum l’i-aduţea boţi di alargu, di pri iu eara ea ca un fum, amirălu durñi, ş-durñi, ş-dunr’i…
Cându mi diştiptai, maia avea bitisitâ cairlu. Ma pirmithlu? Cu caplu tu poala ali mai, vârnâ oarâ nu putui s-ascultu un pirmith întreg. Avea unâ poala mâyipsitâ…ş-unâ boaţi ş-un fus cari mi furau ş-nu ducham…ş-durñiam sum mutrita ş-hamuarâslu a ei.

Aoa puteț s-ascultaț pirmithlu “Maia”, dghivâsit di Aurica Piha și Cristian Stere.