Agenda armaneasca 2013.11.26

Un evenimentu organizat di Radio România si feaţe, chiro di ţinţe dzâle, siptâmâna tricutâ.

Hristu Steriu, 26.11.2013, 20:45

Iniţiat şi organizat anual de Radio România, Pânâgh’iruluTârgul Internaţional Gaudeamus “Carte de învăţătură” si bitisi dumânicâ dicseara, dupu ţinţe dzâle mpline intense. Cama di 115 mii de vizitatori, cu 3 mii mai mulţi decât anul trecut, au trecut pragul Târgului, ajuns la a 20-a editie. Mai mult de 75% dintre aceştia au fost cumpărători de carte. Ultima zi a târgului s-a încheiat cu decernarea trofeelor Gaudeamus. Editura romaneasca Humanitas a fost preferata publicului. Cea mai râvnită carte, prin votul publicului, a fost Hobbitul”, a englezului J.R.R. Tolkien.

Ma sâ spunim şi unâ altâ dzuâ, va u spunim dzua di viniri, cându si feaţirâ 100 di lansări în prezenţa a autorilor. Printre aţeale ma importantile apariţii editoriale la aestu pânâgh’ir, si numirarâ colecţiile audiobook a editurâl’ei Casa Radio — “Fonoteca di malâmâ”. Tutunâoarâ, aţel’i ţi tricurâ praglu a pânâgh’irlui, furâ invitaţ la muşata acţiune tr-a donare cărţâ în cadrul a proiectului “Cărţâle si toarnâ acasâ”. Donaţiile va-s agiungâ tru şcol’urile din Valea Timocului, Sârbie. Organizat di Radio România, Pânâgh’irlu Internaţional Gaudeamus easte ţel ma importantul evenimentu di profil din România.

*******************

Revista “Frăţia”, di Tirana, pi care u scoate Suţata “Armân’li dit Albania”, lu ncl’ină un numir a poetlui l’irtat di Dumnidză, Ilia Colonia. Trei mari pesonalităţ a banâl’ei culturalâ armâneascâ di-tru Albania scrisirâ câte un articol omagial, In ordinea tru care suntu scrise pi frnâdâle a revistâl’ei eale suntu simnate di redacoulu şef, domnul Iani Guşo, dascalul di la sculia pi limba rămăneascâ di Diviaca, domnul Coce Ianko, şi drectorulu a suţatâl’ei “Răman’l’I dit Albania”, domnul Robert Ciolaku. Ţi cara că unâ parte di protlu articol, a domnului Iani Guşo u spusim siptâmâna tricutâ, tra-s hibâ articolul spus cu continuitate, va lu spunim diznou azâ, acutotalui. Autorulu, redactorulu şef di la “Frăţia” dzâţe:

Cai u ar cunuscută Ilai Coloñea di apropea, ică printer opirili a lui, nu poati s-nu shiba trumunat di la aplicarea a lui. El eara şi vas arrâmăn, ma puţina ti creatorl’i armâñ dit Arbinişii, ună steauă luñinat ti creaturili armăneasici: puezii, spuneari, sciţi,

studi istorici şi linguistici. N-ari altă ţi ar scriat ma multu di năs. Totna ar scriat, ar scriat, ar citit (ghivusit) şi studiat ti limba, ti cultura, ti istoria a armâñlor, ahăntă că eara părgatit s-tă didea apandasii ti iţi ntrăbari ţi poati s-l’i fi ţeai ti Armânamea.

Nchirdisearili a lui scriati ncufurse-ascăi tuti ghenuri şi turlili a scriaril’ei, tu ună spaciu di ma multu 3000 di pagini a unei carti standard. El eara un poet ş-pi limba arbinişeaşti, scriati ninti a anului 90-ţea dit seculu tricut, chirou cand armâñl’i nu poati s-scria pi limba ali dadi. După amintarea ali democraţii Ilia acăţă chirou chirut şi deadi

spuneri, sciţi, poezii, cat umplu şiañl’i tricuţ.

Cu tută ţi el nu hărăsea ună săntati bună totna nu s-vil’gă ti bana a lui, cum di cum s-alăsa tu carti sufi ltu a lui ca scritor şi poet pi limba ali dadi. Tu ahurhita scria cu măna, deapoea cu ună mechină di scriari şi agiumsi cu compiutăr.

Ună calătoreari n-tru añi cu multu aveari şi caştigă ţi s-li transmentadza a ghivisutorlor (citirorlor) arămăñ iuţid tu lumi, cilăstăsit şi preocupat ta s-li editeadză niscăti cărţă, care sunt şi vas hibă tu fonduri di asimi a angrăpsearilor armănească

Iu u afl a sursa (zvomu) aistă forţă?

Inşi el dziţea ca zvomu eara: vrearea ti oml’i armăñ, vrearea ţi su alasă scriat limba a păpăñlor tu puezii, spuneari, dicţionar şi studi. Feţi ma multu di tuţ tu Arbinişii. Barrl’i ti adză şi ti yinitorlu armăñ va s-afl a la opirili al Ilia limba ma standard litrar, cu fi guri artistici şi stilu a scritorului cu art şi măndăr.

Vas s-hiba totna namsa di noi!

J. Gusho

Un altu articol easte simnat di domnul Coce Ianko, dascalul di Diviaca:

Tu sufi ltu a meu Ilia

vas arrâmănă yiu…

Voi s-scriu ş-mini dauă zboari ti Ilia. Om mari. Cu ştieri fără sinuri ti Armânamea. Cand zburrai cu năs ñi aspăru canda bănă namsa di Armânamea, canda eara ligat cu internet şi băna tu ună căsăb mari, nu canda băna tu ună hoară ţi chirou dit soni ari a nari ţinţi fumel’i, Labova ali Japi. Iu li avea adunati tuti aţeli ştierili!?

Ti ciudii. A d u n a r i l I e meali cu Ila s-feţăr anu tricut tu 8 Augustu la Tirana şi 24 Augustu la Arghirocatru (tu spitalu). Aisti dauuă adunari avui cu năs ma cunuştera a noastă ari dit añi şi añi, căţe poezilii e lui, spunerili şi cărţili ar inătrat tu programlu ali sculi ti limba la Divjaka.

Cu tută ţi era aştirrat tu spitalu, cum Tirana şi Argiurocastru şi truplu a lui lupta cu mortea, ñ- aspărea canda nu vas triţea putei di aistă bană. Discutăm ti poezili, ma ahoria ti limba, ti ligatura ali limbi armânească cu aţea latienască, ti dicţionaru armânescu- latinescu ţi avea

adărată. Ocl’i a lui, ah ocl’i a lui!… eara ca scăneti apreasi, şi ună buiau aruşu ăl’I vinea tu faţi, anda zbura ti armâñl’i ţi avea studit ti sebeba a adărarea a dicţionalui.

Avea multu merachi ţi cand s-tipusea dicţionaru s-nu si fi ţea alatusiri. O cunuştea multu ghini lucru ţi fi ţeam la sculia ti limba armănească tu Divjaka. Mi ură ti lucru faptă şi ñi dzăsi că n-ari lucru ma mari ti noi ta s-alăsăm limba, cum cu greari aşi şi cu scriari. Acaţăm ngură mulţă scritor şi poeţ, dit Arbinişii şi afară, tu Balcañ şi diasporă. Cu multu tiñiseari ñi zbură ti Tiberius Cunia, ti Hristo Căndroveanu, ti Kira Manţu ti Spiro Fuchi şi alţă. Tu sufi ltu a meu Ilia vas arrămănă yii, cu aţea vreari mari ti Arâmani, un exemplu ti tuţ.

Koci Janko

Dupu arada di-tru frândzâle a revistâl’ei easte, sigura că nu tru arada di ma nghios, şi articolul a domnului Robert Ciolaku:

Ti Suţata “Armăn’l’I dit Albania” Ilia va-s arămănă niagrişit

Ilia Coloñea eara avdzăt la tuţ Armăñl’i. Noi, ca suţată cultural armănească, presidenţia şi tuţ membri a l’ei, u avea Ilia omu nai ma mari şi ma tiñisitu, namsa di scritori şi poeţ pi limba armână. Căt avum puteri u agiutamă tă să tipusescă cărţă şi frimidha Fraţia fu angajat tută ta să aducă la paginili a l’ei opirili al Ilia. Ma mini voi s-dauă ndauă entipusi (setimenti) ti adunarea cu năs. Prota oară mi adunai la spitalu Tirana. Avuj ca scăp ţi s-u ănregisteram tu video şi ăl’i s-li fac niscăti caduri, ta s-arrâmă tu arhiva a noastă aistă om cu boaţi şi figură. Anda registram nu potu s-nu spună câ ocl’i a lui, tută faţa spunea ti ună om cu sufi lt ahăndau, cu vreari mari ti oaml’i, cu căştigă ti aţel’i ţi li avea diavriliga. Când ma bitiseam fi lmarea ăñi dzasi: “Făl’ă ună cadur şi aştl’ui oaspi a meu tu aisti dzali tu spitalu. Cănd s-u scuteţ tu gazetă

dzăţeţ ndau zboari şti el că cu năs am părţătă multu chirou aoa tu spitalu” . L’iu feciu cheifa şi caduru e lui să băgă ş-pi gazetă aşi cum vru Ilia. La Argirocastru nersăm cu ună altă scăp. S-luam registrati opirili a lui di la compiuteru. Earam ligat cu năs tu telefon şi ni aştipta tu camera a lui, aştirrat că avu napoi cărteari di la lăngorea. Tu videari nu avea niţi ună alăxeari. Năpoi aţeu Ilia cu nihima umor şi cu ună aştăptari cu multu vreari. Anda discarcam materilili di la compituru mini ănregistram cu camera e mea. Altă aveari ti arhiva a noastă ca suţată.

[…]

(va nâ turnăm la aestu articol a domnului Robert Ciolaku şi siptâmâna v’initoare)