Davos, pirmith sh-dealihea
Tu lumea politicâ ș-a ligâturlor internaționali di puteari, Davos, stațiunea ditu Alpilli elvețieñi, easti unâ andamusi a nai ma vârtoșlor oamiñi ditu politicâ, emburlichi ș-alti dumenii di simasíi.
Marius Tiţa, 21.01.2024, 18:36
Tu lumea politicâ ș-a ligâturlor internaționali di puteari, Davos, stațiunea ditu Alpilli elvețieñi, easti unâ andamusi a nai ma vârtoșlor oamiñi ditu politicâ, emburlichi ș-alti dumenii di simasíi, ta s-spufuseascâ cumu va s-ducâ ma largu suțitatea umineascâ. Teoria a conspirațillei s-adapâ ditu andamusi cata cumu easti aesta di Davos, câțe aestu forum nu easti singurlu ți s-fați dupâ ahtari formulâ. Pi ninga liderilli cunuscuț ș-para cunuscuț, la forumuri yinu ș-oamiñi ți nu iesu ahântu tu migdani, ama ți suntu pi thesi analti ică oamiñi a curi zboru angreacâ.
Avândalui unâ aghendâ di actualitati ș-di yinitoru, forumlu aduți prota chi prota tu migdani idei năi, ti cari părțâli reprezentati la andamusi ahurhirâ chiola s-lucreadză la eali. Dapoaia, inșearea tu atenția publicâ ică tu apofasea politicâ di statu a niscântor teme zburâti Davos adarâ unâ-ș-unâ s-iasâ tu padi pirmithlu că taha easti zborlu di unâ achicâseari ascumtâ/mistiryioasâ ți s-feați tu stațiunea elvețianâ. Tu aestâ atmosferâ, sâ zburaști multu di simasia a andamusillei ș-a apofasilor ți s-llia Davos ti cum va s-ducâ ma largu bana internaționalâ ș-suțietatea naționalâ.
Prota ș-prota, Davos nu s-llia apofasi, andamusea nu voteadzâ niscânti misuri i nomuri. Oamiñilli ți llia parti Davos nu vinirâ ti ahtari lucru, ama că au niscânti thesi analti tu craturli a loru. Alliumtrea, andamusea nu țâni locu ti vârâ organizațíi internaționalâ, nu easti ni tu loclu alu ONU, niți alu FMI, niți ali Bancâ Mondialâ ică ali Organizațíi Mondialâ a Comerțului/Emburlichillei. Aesti speculații, ți zburăscu ti apofasili fapti ascumtà tu Davos, s-facu ma multu tu vâsiliili dezvoltati ș-dimocratiți, cu unâ mindueari publicâ libirâ, iu liderlli suntu alepțâ pritu votu universalu ș-faptu salami, iara apofasili di simasíi, politiți ică icunomiți, suntu loati dupâ proțeduri transparenti/ți pot s-hibâ vidzuiti di duñeauâ.
Andamusea ditu stațiunea elvețiană easti informalâ, ama lucârli ți sâ zburăscu aclo angreacâ multu. Fârâ s-hibâ vârâ mistiryiu, Davos s-dizvârti ș-patra Andamusi a consilierilor di securitati naționalâ, iu loarâ parti cama di 80 ahtări câpii pi thesi analtâ ș-cu responsabilităț. Estan, Davos, sâ zburâ ti Inteligența Artificială ș-ti combustibilii a yinitorlui, ama ș-ti problemi/cripări greali ți s-facu tora, cata cum easti Arusia.
Aesta fu 54-a edițíi, iara andamusea u avea numa ufițialâ di Forumu Icunomicu Mondialu. Zborlu ”mondialu” fați aestâ andamusi s-angreacâ multu. Alliumtrea, ea vrea s-pârea maș unâ andamusi internaționalâ di emburlichi. Vinirâ, dealihea, oamiñi di simasíi, ți u au putearea dimucraticâ, tamamu ma mărlli a craturlor ică liderlli di instituții internaționali reprezentativi ș-multu vârtoși. Pânâ tora, cama di 350 di câpii di cratu ș-di chivernisi vinirâ Davos, la oara a forumlui.
Estan, cama di trei ñilli di politițieñi ș-câpii, oamiñi di emburlichi/prâmâtlichi di topu, lideri a organizațiilor internaționali, ama ș-suțietățlor țivili loarâ parti la cama di 450 di sesiuñi ș-andamusi. Minduiarea di simasíi, deviză a Forumlui, fu pistea, pistea pi alantu, fâțearea diznău a pistillei, pistea pi anâchisearea a cripărlor globali. Pistea easti vidzutâ ca unu elementu dinamicu, nu maș ca unâ ducheari, ama ca unâ acțiuni ți apufuseaști ș-siyura, ca unâ nâdíi.
Tu aestâ hopâ, pistea angreacâ ma multu di câtu ari angricatâ vârâoarâ. Inșimu i baremu ași avem umutea, ditu chirolu ti ciudíi ș-complicatu ali pandemíi di COVID 19. Dupâ aestâ crizâ, pțâni lucri suntu i pot nica s-hibâ cumu eara ninti. Tu ligâturli internaționali s-fați multâ prishcăvilli, iara polimlu nu mata easti unâ opțiuni ti nipistipsearí. Ceamauna asimetricâ s-fați cathi dzuuâ, iara părțâli ditu ceamaunâ, organizații ică grupuri cu armi, suntu ma vârtoasi di niscânti craturi. Eali ascapâ di achicâseri ș-di andreptul internațional. Tamamu ONU s-aspuni unâ structurâ fârâ hâriri, niți baremu inertâ, ți canda niți nu eara thimiliusitâ anda unu membru a llei, Ucraina, fu atacatâ militaru ș-mortalu di unu altu cratu membru, Arusia. Tu aestâ iami di chiro preshcavâ, oamiñilli lipseaști s-aibâ angâtanu ș-di fisi/mediu, ș-di ascâparea di urfâneațâ, ș-di energhíi.
Armânipseara: Mirela Biolan Sima
