Civillii şi polimlu
Oamiñilli daima eara tu ampuliseari. Ditu nai ma veclliulu kiro, oaminilli s-vătămară unu alantu, fără ñilă. Ună aiami, fitrusiră profesioniştilli aliştei acţiuni autodistructivă. Oaminilli agiumsiră specialişti tu lenu turlii di dumenii ufilisitoari, isnăhi şi arte, iara vătămarea-a oamiñilor agiumsi ună zănati. Ma amănatu, ălli si spusi armată. Vrea s’aştiptai ca profesioniştilli armilor să s’ampulisească cu soţlli ditu idyea zănati ditu tăburea adversă ama istoria easti mplină, di ñilli di ani, di situaţii tru cari armile nu s’dănăsescu dinintea a aţioru ţi nu au arme. Neise, s’pare că, tru polimi, ma multu muriră aţelli niarmătusiţ andicra di militarllii.
Marius Tiţa, 10.04.2022, 15:07
Oamiñilli daima eara tu ampuliseari. Ditu nai ma veclliulu kiro, oaminilli s-vătămară unu alantu, fără ñilă. Ună aiami, fitrusiră profesioniştilli aliştei acţiuni autodistructivă. Oaminilli agiumsiră specialişti tu lenu turlii di dumenii ufilisitoari, isnăhi şi arte, iara vătămarea-a oamiñilor agiumsi ună zănati. Ma amănatu, ălli si spusi armată. Vrea s’aştiptai ca profesioniştilli armilor să s’ampulisească cu soţlli ditu idyea zănati ditu tăburea adversă ama istoria easti mplină, di ñilli di ani, di situaţii tru cari armile nu s’dănăsescu dinintea a aţioru ţi nu au arme. Neise, s’pare că, tru polimi, ma multu muriră aţelli niarmătusiţ andicra di militarllii.
Croniţli tru keatră ică pi carti nă zburăscu di lăhtăroşi fănicadz, ună imagine di mpurdari şi moarti a născăntoru fapte di arme pi cari vrea s’mindueamu s’li mutrimu cu pirifañe. Tru veclliulu kiro ama şi tru aţeali di ma năpoi, bana a unlui om, maxusu ţi nu ari armati, canda nu angrica dipu multu. Di dauă-trei secole, ama, zburămu ti ndrepturle a omlui, nica şi ti ndreptulu la bană. Articolul 3 a Declaraţiillei Universale ti Ndrepturli a Omlui, apufuseaşti că “iţi hiinţă uminească ari ndreptul la bană, la libirtate şi securitatea a persoanăllei a lui”.
Secolul XX easti aţelu cari cunuscu dauă polimi mondiale di mari keardiri ama şi tiñisearea-a ndrepturilor a omlui pi sţena internaţională. Tru aestu contextu, secolul XX cilăstăsi să scoată polimlu nafoarea a npmlui, să-l scoată ditu relaţiile internaţionale şi ditu niakicăserli anamisa di state. Ti atea, polimlu nideclarat ali Rusiei contra ali Ucraină u adusi duñeaua la nivelu atavic a prişcăviillei fuviroasi, la nitiñiseari regulili internaţionale moderne, la călcarea ndrepturlor a omului, inclusiv a ndreptului la bană.
Bana normală, iriñeatică, a dzăţ di milioane di oamiñi fu aspartă, ñilli di oamini fură vătămaţ, oaminilli fără arme fură trăñipsiţ şi asasinaţ. Polimlu nkisitu di Rusia contra ali Ucraină easti nafoara a nomurloru internaţionale şi a nomurloru scrise ică niscrise a bănaticlui iriñeaticu. Di la nădiili comune di prucupseari a oamiñilor di iuţido tru lumi, nă turnămu la angoasa prişcăviillei şi a aspărdzearillei, la frixea di viţinlu preşcavu, axi ti crimă. Ataca ali Rusie nu avu logică ditu protili a llei sticuri di oară, nu ştim ţi căftară ta s’ndreagă, ţi problemă internaţională ţi nu putea s’hibă ndreaptă pritu arbitraj vrea s’astindzea pritu aestu polimu. Alliumtrea, tută văsilia, cu 44 miliuñi di oamiñi easti aspartă sistematic cu ună prişcăville ţi nu s’ari vidzută.
Zori va s’hibă să spună vără tora că Rusia şi armata a llei nu au tru scupo kirearea a banăllei umineaşti tru Ucraina, văsilia viţină şi indipendintă ditu 1991, an tru cari şi Rusia ş’aminta indipendinţa. Ici ţiva ma cinicu andicra di işearea tu migdaani a oficialilor aruşi cari minduescu să spună că nu easti dialihea aţea ţi veadi lumea tută, că glorioasa armată rusă nu amină cu tancul tru oamiñi cari imna cu bicicletă, tră lucre di cafi dzuă, că nu aminară topi, pi cari angrăpsiră “cilimeañi”, pi peroane mpline di arifugaţ. Nămuzea militară easti călcată cu păpuţă mplini di săndzu, a diapoa nămuzea a unlui populu cari ş-pitreaţi armata s’vatămă maxus civili nu există şi nu poati s-exista. Ucraina keari dzuuă di dzuuă oamiñi şi case, armata rusă arucă cu topi tru case şi aftukinati ţivili, amină tru ţivilli, intră pisti oamiñi tru kiuşelu tru cari s-ascumsiră, nădăinda s’ascapă di urghia putinistă.
Armata rusă s’mină ti repoziţionare şi vatămă cât ma mulţă ţivili. “Opearaţiunea specială”, cum eara buiusitu polimlu diclanşat aoa şi unu mesu ş-giumitati, agiumsi un fănico zori ti vidiari, di un barbarismu ditu veclliulu kiro ascăpitatu. Cu tuti aesti, himu tru secolul XXI, cându ici ţiva ditu ţi s’faţi tora tu Ucraina numata pistipsimu că easti di căuli.
Autoru: Marius Tiţa
Armânipsearea: Taşcu Lala
