Ma mărli iventuri a stâmânâllei ți tricu 21.01 – 27.01.2024
Tensiuni suțiali tu anlu anda s-facu di patru ori alidzeri / Drogurli suntu acâțati tu isapi / Dimisia/paretisea la livelu analtu tu Republica Moldova / Dzuua anda Prințipatili Români s-feațirâ Unâ
Roxana Vasile, 28.01.2024, 13:54
Tensiuni suțiali tu anlu anda s-facu di patru ori alidzeri
Protestili a fermierlor ş-a transportatorlor româñi ditu aesti dzâli ditu soni — unâ chiatrâ di moarâ ti politițieñilli ți suntu tora la Puteari tu anlu anda s-facu patru alidzeri arada — âlli bâgarâ zori ali Chivernisi di coalițíi PSD-PNL s-llia misuri ti andrupari, ca unâ apandisi la câftărli ți li feațirâ. Misurli furâ spusi gioi: a criscâtorlor di prăvdzâ va lâ si da pâradz ți va s-agiungâ la elli pânâ tu inșita a meslui cirișaru. Tutnâoarâ, Statlu va s-anvâleascâ, estan, unu cirecu ditu custuserli a agricultorlor cu motorina. Ş-tut ti fermieri, ma mulu ti ațelli ți au zñíi di xerea ditu 2023 ș-di comerțul/emburlichea cu yiptul ieftinu ditu Ucraina, Executivlu apruche unâ ordonanţâ di urghenţâ ți lâ da izini s-amânâ pâltearea a ratilor la bănțâ, până cându va ș-yinâ tu ori ditu punctu di videari icunomicu. Ti andruparea a şoferlor di TIR, s-alâxi cadrul legalu, ta s-nu mata pâlteascâ girime anda âlli treați vadelu ali rovinietâ, cându așteaptâ multu chiro la sinuru.
Pi di altâ parti, guvernanțâlli furâ di câbili s-facâ unâ crișteari a salariilor/arudzloru ditu Sânâtati, ama va s-facâ năi pâzârâpseri ti procentul di crișteari. Sindicatili, ți fuvirsirâ cu greva gheneralâ, caftâ unâ crișteari di 20%, anda Executivlu va unâ crișteari di 15%. Dupâ moabețli anamisa di premierlu Marcel Ciolacu ș-liderlli sindicali, s-apufusi scriștearea a schemilor di personal ş-dișcllidearea di posturi tu sistemu dupâ ananghea ți u au spitalili. Mutrearea a aliștei ananghi va s-facâ stâmâna ți yini, la unâ nauâ andamusi iu va s-hibâ câlisiț manageri di spitali ş-di țentri spitalițeşțâ giudeţeni, cumândusearea ali Casâ Naţionalâ di Asiguripseri di Sânâtati ş-reprezentanţâ a ministerilor cu atribuţii tu aestâ domeni.
Drogurli tu mengâ
Vâsiliili ditu Uniunea Evropeanâ lipseaști s-concentreadzâ pi alumta contra a traficlui di droguri tu porturi, bircheavis ali unâ bazâ ma ghini integratâ la livelu internaţionalu, dzâsi, gioi, Bruxelles, ministrulu românu di Interni, Cătălin Predoiu, la Consiliul informalu di Giustiţíi ş-Afaceri Interni. “Traficanţâlli lucreadzâ tu ligâturi. Ș-noi lipseaști s-nâ andridzemu idyealui.” — cundille ufițialul, ți, cu unâ dzuuâ ninti, lo parti tu câsâbălu Anvers, tot tu Belgia, la adrarea ali Alianţâi Evropeanâ a Porturlor, pritu cari Comisia, statili membri ş-parteneri privaţ da s-alumtâ contra a comerțului/emburlâchillei cu droguri. Tu UE, aproapea 70% ditu drogurli acâțati di polițíi s-feațirâ tu porturi, iara marli portu Anvers easti protlu punctu ti intrata ali cocainâ ditu America Latinâ tu continentul evropeanu. “Sucțesili ți li avurâ contra a criminalilor tu unu singuru portu va-lli facâ traficanțâlli s-ducâ câtâ alanti porturi”, feați tâmbihi, ama, comisarlu evropeanu ti emburlâchi Internâ, Ylva Johansson. România ş-Portul Custanţa di la Amarea Lai suntu parteneri tu aestu proiectu – Alianţa Evropeanâ a Porturlor. Bucureștiul lo misuri di simasíi contra a traficlui di droguri ş-ari tu umuti s-ducâ ma largu pi calea ți-anchisi, lâ dzâsi Cătălin Predoiu a omolodzlor a lui ditu Uniunea Evropeanâ, tâxindalui că România va s-hibâ dinintea aliștei alumtâ.
Dimisie/paretise la livel analtu tu Republica Moldova
Dupâ unâ dzuuâ di anda fu tu vizitâ București, ministrulu di Externi ali Republicâ Moldova românofonâ, Nicu Popescu, aspusi, ñiercuri, că ș-alasâ lucurlu ș-dipuni di pi scamnu. El dzâsi că feați dealihea tutu ți ș-avea bâgatâ tu minti, anda fu numâsitu, ama că tora ari ananghi di unâ adyi. Pritu lucârli ți li adră tu aeșțâ cama di doi añi di mandatu, Nicu Popescu agiută la unâ scuteari tu migdani ali Republicâ Moldova pi planu internaţionalu ş-feați ma vârtoasi ligâturli cu partenerlli exterñi, loarea a statutlui di vâsilíi candidatâ la aderarea/apruchearea la Uniunea Evropeanâ tu meslu cirișaru 2022 şi, dapoaia, dișcllidearea a pâzârâpselor tu meslu andreu 2023. Aesta, a că agresiunea aruseascâ contra ali Ucrainâ, vâsilíi viținâ, adusi zñíi icunomicâ ş-energheticâ ali Republicâ Moldova, cata cumu ș-pidipserli di distabilizari ditu partea ali Moscovâ. Di cara Nicu Popescu ș-alâsă lucurlu și s-deadi âmpadi di pi scamnu, Ministerlu di tora a Emburlâchillei Externâ ş-ali Integrari Evropeanâ va s-hibâ ampârțâtu tu Ministerlu ali Emburlâchi Externâ ş-Ministerlu ali Integrari Evropeanâ. Portofoliul la Externi va lu llia Mihai Popşoi, ți easti tora vițeprezidentu a Parlamentului. Aestu avu, chiola, unâ protâ moabeti telifonică cu șefa ali diplomațíi di București, Luminiţa Odobescu, ți lu câlisi s-adarâ unâ vizitâ tu Româníi. Câtu ti Nicu Popescu, aestu poati s-agiungâ negociatorlu-şefu ali Republicâ Moldova ti aderarea/apruchearea la Uniunea Evropeanâ.
Dzuua anda Prințipatili Români s-feațirâ Unâ
Româñilli yiurtusirâ, tu dzuua di 24 di Yinaru, Unia a Prințipatilor Români ditu 1859. Faptu sum cumândusearea a domnitorlui Alexandru Ioan Cuza, actul di vreari politicâ di aoa ș-165 di añi a prințipatilor Moldova ș-Vâsilia Româneascâ ta s-facâ Unâ fu prota etapâ ti thimillusearea a cratlui unitaru românu modernu. Și estan, cu furnia anda s-feați Unia a Prințipatilor, tu mărlli câsâbadz ditu vâsilíi s-feațirâ țeremonii militari ş-relighioasi, spectacoli ş-expoziţii. Bucureşti, tu unu discursu, prezidentul Klaus Iohannis dzâsi că yiurtusearea ali Unie a Prințipatilor nu easti maș unu momentu retrospectivu, ama ș-unâ arasti ta s-proiectămu unu yinitoru mai bunu ti miletea româneascâ. Iara premierlu Marcel Ciolacu dzâsi că, la 165 di añi di anda româñlli ş-feațirâ unâ copuslu ș-thimillusirâ cratlu naţionalu, unitaru ş-dimocraticu, România intră tu unâ nauâ etapâ a modirnizarillei a llei, ți va u agitâ s-creascâ la potenţialulu a llei dealihea.
Armânipsearea: Mirela Biolan Sima
