Cum fu yiurtusită Unirea a Printipatilor
Tru vasilie si tru comunităţli româneşti dit diaspora fu yiurtusită, marţa, prit ma multi evenimente, umplearea a 158 di an’i di la Unirea a Printipatilor Români. Tru 24 di yinar 1859, Alexandru Ioan Cuza – aleptu, cu una stămână ma ninti, domnitor ali Moldova-fu votat, tru unanimitate, şi di Adunarea Electivă di Bucureşti ca suveran a Ţaral’ei Româneşti şi proclamat domnu a Printipatilor Uniti. Fu simnata ase, di facto, unirea a atilor dauă stati banati di români. Trei ani ma amanat, tru 24 di yinar 1862, Unirea fu pricanascută internaţional, iara statlu lo numa di România.
Bogdan Matei, 25.01.2017, 12:05
Dumnil’ea al Alexandru Ioan Cuza (1859-1866) baga, prit reformili radicali promovati, timeal’li instituţionali ali Românie moderna. Tru 1918, proteslu di constituire a statlui naţional s-bitisi prit unirea cu Regatul ali Românie a provintiilor istoriti cu populaţie majoritar românească ti eara, până atumtea, sum ocupaţia a imperiilor multinaţionali vitini. Stena a atilor nai ma importante teremonii fu, ca di arada, Iaşlu (nord-est), veacl’ea capitală ali Moldova. N’il’i di oamin’i loara parti, tru aer libir, la un concertu di muzică populară şi un Te Deum cari prefaţara discursurli a oficialităţlor.
Tru numa a Guvernului, ministrul social-democrat al Cultural’ei, Ionuţ Vulpescu, spusi că Unirea a Printipatilor easti un exemplu di solidaritati şi consensu a curi lipseasti sa-l’i l’ia torlu şi politicien’il’i di aza: Avem ti alidzeari: nidzem ma largu cu un discursu a dezbinaril’ei şi a incultural’ei sinucigaşi ica va s-adram una alaxeari radicală tru turlia tru cari na videm noi tuţ yinitorlu, ligaturli anamisa di noi, ananghea di solidaritate şi di proiectu.”
Dit opoziţie, viteprezidenta a Senatlui, liberala Iuliana Scântei: Unirea a Printipatilor Române dit 24 yinaru 1859 fu nai cama di curayiu actu a statalitatil’ei moderni româneşti şi a elitilor polititi dit Moldova şi Ţara Românească. Curayilu şi viziunea a nascantor oamin’i armâni şi ază, la aproape a 160 di an’i distanţă, ca ti ciudie, ama vartoasă.”
Şi Arad (vest), suti di oamin’i yiurtusira Unirea a Printipatilor prit un babagean cor. Minduerli a lor s-ndriptara şi cata Basarabia, provintia istorică românească arachită di sovietit tru 1940 şi pi a curi teritoriu fu timil’iusită Ripublica Moldova di aza: Boati 1 Cându atel’i cari nu na vor mutrescu fuvirsitor cătra Moldova, lipseasti s-dăm valoarea uidisita tra aestu evenimentu.” Boati 2: Ti yinitor am mirakea dit tută inima ca ş-Basarabia s-hiba unită cu România, că aştiptai cabaia, mulţa an’i, tra să s-faca aestu lucru. S-nă harsim că Dumnidzalu na deadi una vasilie, un popul, una limbă şi vrem să u ayiuseasca România ma largu.”
Tru numa a Guvernului pro-occidental ali Ripublica Moldova, ministurlu ali Cultura, Monica Babuc, pitricu, dimi, un mesaj tru cari spuni că limba, adetea şi cultura naţională comuna andrupasti bagarea tru lucru a marlor a noastri yisi.
Autor: Bogdan Matei
Armanipsearea: Tascu Lala
