Andamusea tră irine, di Paris

Bogdan Matei, 14.11.2022, 12:26

“Easti di simasie s’cundillemu că aputusearea arusă ditu Ucraina lucră ca un accelearator a unlui proces distructiv, cari faţi nica ma limbidu căţe ufilisireaa ca armă ali energie şi a alimentelor ică ufilisirea a propagandei lipseaşti s’hibă contracarate pritu ună gaereti internaţional coordonată” — spuni caplu a statlui român, Klaus Iohannis, cari lo parti la tradiţionalul Forum tră Irine di Paris. Agenda a ediţiillei di estanu fu, cadealihea, dominată de crizele multiple pi cari li adusi putrusearea ali Ucraină di cătră askerili aruse, pi 24 di scurtu. Tră prezidentulu Iohannis, aşi-număsitili Coridoare ale Solidaritati lipseaşti să s-alăxească, ditu ună cearei temporară, tru unăb apunte pi lungu kiro anamisa di Uniunea Europeană şi Ucraina şi Republica Moldova, tru perspectiva a yinitoarillei a lor aderări. Ti aţea, cundilleadză el, Bucureştiul andrupă niacumtinatu iniţiativa ti lărdzearea a Reţelei Trans-Europene de Transport (TEN-T), cum şi finanţarea a proiectelor cari li facu ma hăirlătiţi conexiunile di transport cu ateali dauă ripubliţ ex-sovietiţi, viţini cu România şi candidate la admiterea tru Uniune. Porturlu româneşti Galaţi şi Constanţa suntu andreapti s’agioacă un rol criscutu tu aestă noimă – adavgă Iohannis. El adusi aminti şi că, gioi, fu dişcllisu un nău locu di triţeari a sinurlui tu gărniţa cu Ucraina — primlu dişcllisu di aestă văsilie cu un stat membru al Uniunii Europene di la ahuhrita a conflictului.

“Escu pirifanu di misurli ţi li lo România şi cari deadiră izini tră tranzitul a pisti 6,5 milioane tone di yipturi ditu Ucraina — ună contribuţie esenţială la securitatea alimentară globală. Aesta easti maş ahurhita a unăllei lărgurie călătorii” — adăbgă prezidentulu. Ma ñicu şi ma vulnearabil ditu viţiñilli ali Ucraină, Republica Moldova ari ananghi di 1,1 miliarde de euro suplimentari tră s’anvălsească hărgili energhetiţi tru aestă iarnă – declaraă șeful diplomației de la Chișinău, Nicu Popescu. “Situația a noastră easti multu,, multi greauă” – spusi Popescu, tut la Forumlu tră Irine di Paris. Republica “easti fuvirsită militar, ama și pi plan energetic și economic”, adăvgă el, tru condițiile tru cari livrările di gaze rusești – di cari Chișinăul ţăni aproape tru totalitate – s-ñicurară cabai și numata aproki niţi electricitate ditu Ucraina viţină, dupu aguderli aruseşti tru infrastructura energetică di aclo. “Situația va s’hibă nica ma greauă tru aestă iarnă, ama ma largu va u kivernisimu” – spuni Popescu, cari adusi aminti că republica apruke anvărliga di 80.000 di arifugaţ ucraineni.

Tut gioi, eara dusă Chișinău președituta a Comisillei Europene, Ursula von der Leyen, cari dimăndă că Republica Moldova va s’llia 250 de milioane de euro di Bruxelles, tra s’ţănă kepti dinintea a crizăllei energetice. Păradzlli fac parte ditu ună pachetă di adrupămintu suplimentar și va s’hibă livraț ahurhinda cu 1 di yinaru 2023. Pisti 90% ditu ananghea di energie ali republică easti importată ditu România.

Autoru: Bogdan Matei

Armânipsearea: Taşcu Lala