Timişoara
Agiundzem adză tu ascăpitata ali Românie tru un căsăbă multiculturalu și romanticu. Clădiri veclli, muzee, conţerte tru aer libiru, păzări di pirmithu şi ună misuhori istorică unică tru România, adrată ditu trei păzări urbani, cati ună reprezentânda...
Daniel Onea, 31.12.2021, 11:15
Agiundzem adză tu ascăpitata ali Românie tru un căsăbă multiculturalu și romanticu. Clădiri veclli, muzee, conţerte tru aer libiru, păzări di pirmithu şi ună misuhori istorică unică tru România, adrată ditu trei păzări urbani, cati ună reprezentânda un altu stil arhitecturalu. Timișoara easti ună Europă tru miniatură, ună așidzari tru cari băneadză români, ghirmañi, sârghi, maghiari, croați, slovaci și vărgari. Easti un căsăbă muşeatu, cari ari ti spuneari ţiva ti cathi unu turistu, I că yini ti ndauă dzăli, tru un city break, i că easti tru tranzit, spuni Lucia Solomon, di la Misuhoreal di Informari Turistică.
„Istoria a căsăbălui easti multu impresionantă și poati s’hibă vidzută imnănda cu ciciorlu pripadi pritu misuhorea-a căsăbălui. Toarăli arheologhiţi veclli a Timișoarăllei suntu di pisti 7.000 di ani, ama aţea ţi poati s’veadă un turistu dateadză di pritu secolele XVI-XVII, cându Timișoara fu acăţată di otomani. Nica poati s’hibă aflatu thimellilu a unei moschei și postamentul a unui minaretu cari atestă și aţelu kiro. Cu tuti aesti alăxearea-a Timișoarăllei tru un căsăbă modern s’feaţi tru secolul al XVIII-lea. Atumţea s-thimilliusi Timișoara modernă. Perioada tru cari fu aputrusită di habsburgi, după 1716, nsimnă ună nauă etapă di dizvoltari. Titatea veaclle, ditu perioada otomană fu aspartă și alănci ună nauă ţitate cari adră nai ma amplă fortificație tru sistem bastionar di pi teritoriul actual ali Românie. Ună O titati di turlia Vauban, idyea cu aţea di Alba Iulia, cari aduna tu misuhorea-a llei administrația căsăbălui. Ditu perioada aţea, poati s’hibă vidzută adză maş bastionlu Theresia, ama și ţentrul veclliu a căsăbălui, cari ciuduseaşti. Eara perioada barocă, tru cari fură construite multi clădiri tru stil baroc, cu kipita Domul Catolic, Bisearica Sârbească, ama și Pălatea Baroc. Câţ căsăbadz au tora ună pălati baroc tru misuhorea? Aestu poati s’hibă vidzutu di iţi turistu. Aclo easti Muzeulu di Artă.”
După etapa barocă ahurhi perioada apartenențăllei la regatlu ali Ungarie, tru cadrul a monarhiillei austro-ungari, nă spuni ma largu Lucia Solomon. „Protili funcții a căsăbălui agiumsiră ateali economiţi. Timișoara s-dizvultă multu di multu. Di atumţea, dateadză multi premieri a căsăbălui. Timișoara urdina protlu tramvai traptu di calli la 1869 și fu primlu căsăbă cu iluminat electric ditu Europa, ditu 1884. Tru aţea perioadă, alănciră și multi parcuri cari suntu și adză ună emblemă, Timișoara hiinda număsitu și Căsăbălu a Liliciloru. Himu pirifañi cu Parcul a Rozilor, Parcul a Justițiillei cari easti mplinu di lalele dzălili aestea, ama și cu misuhorea a căsăbălui cari ari totna un covor veardi tru Piața Victoriillei, cu muşeati aranjamente di lilici tru iţi anotimp.”.
Timișoara ari nai ma mari ansamblu di clădiri istoriţi ditu România. Ditu clădirile a căsăbălui, pcama di 14.000 suntu declarate monument istoric. Lucia Solomon, coordonatoari a Misuhorillei di Informari și Promovari Turistică ditu cadrul a Dimarhiillei Timișoara. „Prota caracteristică a Timișoarăllei u reprezintă clădirile Art Nouveau, construite la ndzimnarea ditu secolele XIX-XX. Suntu pălăţli arădăpsiti mardzina di Piața Victorillei. Iţi turistu easti impresionat di arhitectură. Eale svedu și tru cartierele istoriţi. Timișoara ari multi uidiseri cu Budapesta și Viena. Acă la ună scară ma ñică, s’veadi aestu stil arhitectural, cari easti tru tută Europă. Aestu lucru ălli ciuduseaşti multu turiștilli.”
Cu nădia că vă căndăsimu s’triteţ barium ndauă dzăli pritu Timișoara, vă aștiptăm și data yinitoari cu ună nauă destinație. Până atumţea, cali bună și kiro muşeatu!
Autoru: Daniel Onea
Armânipsearia: Taşcu Lala
